三才 發表於 2013-5-9 17:42:13

【漢語大詞典●宮】

本帖最後由 三才 於 2013-5-10 03:04 編輯 <br /><br /><P align=center><B><FONT size=5>【<FONT color=red>漢語大詞典●宮</FONT>】</FONT>
<P><BR>①[ɡōnɡㄍㄨㄥ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>[『廣韻』居戎切,平東,見。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>“宮”的新字形。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>1.古代對房屋、居室的通稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『易·困』:“入於其宮,不見其妻,不祥也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·僖公二十八年』:“&lt;晉侯&gt;令無入僖負羈之宮而免其族,報施也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『太原府參軍苗君墓志銘』:“遺資無十金,無宮以爲歸,無族親朋友以爲依也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋費袞『梁谿漫志·古者居室皆稱宮』:“古者居室貴賤皆通稱宮,初未嘗分別也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明湯顯祖『紫釵記·仆馬臨門』:“主人性愛秋鴻,身居奴僕同宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>2.居住;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>棲息。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋葉適『瑞安縣重修縣學記』:“若但竪數十屋而宮,群數十士而飯,而曰教養盡是矣,何其易也!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸汪懋麟『贈徐贊善』詩之二:“水渾魚所宮,弦激鳥避弋。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>3.秦漢以來,特指帝王之宮。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『呂氏春秋·知度』:“古之王者,擇天下之中而立國,擇國之中而立宮,擇宮之中而立廟。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·秦始皇本紀』:“作宮阿房,故天下謂之阿房宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉潘嶽『悼亡詩』之三:“誰謂帝宮遠,路極悲有餘。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐李商隱『謝往桂林至彤庭竊詠』:“城禁將開晩,宮深欲曙難。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸孔尙任『桃花扇·題畫』:“小生接得此扇,跋涉來訪,不想香君又入宮去了。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>4.古代貴族婦女的臥室。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·天宮·內宰』:“以陰禮教六宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“六宮,謂后也。</STRONG><STRONG>婦人稱寢曰宮。</STRONG><STRONG>宮,隱蔽之,言后象王,立六宮而居之。</STRONG><STRONG>亦正寢一,燕寢五。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·曲禮上』“女子許嫁,纓,非有大故,不入其門”漢鄭玄注:“女子有宮者,亦謂由命士以上也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸兪正燮『癸巳類稿·管氏三歸義』:“『白虎通』云:卿大夫一妻二妾,一妻則一宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>5.指營建宮室房屋。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>北魏酈道元『水經注·淸水』:“重門城,昔齊王芳爲司馬師廢之,宮於此,即『魏志』所謂送齊王於河內重門者也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐杜牧『與人論諫書』:“玄宗皇帝宮驪山,而祿山亂;</STRONG><STRONG>先皇帝幸驪山,而享年不長。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋王安石『揚州龍興寺十方講院記』:“嘗出而過焉,庳屋數十椽,上破而旁穿,側出而視後,則榛棘出人,不見垣端。</STRONG><STRONG>&lt;慧禮&gt;指以語予曰:‘吾將除此而宮之。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>6.借指帝王、后妃。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐杜甫『八哀詩·故司徒李公光弼』:“二宮泣西郊,九廟起頽壓。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>二宮指玄宗、肅宗。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『順宗實錄一』:“二十餘日中外不通,兩宮安否,朝臣咸憂懼,莫知所爲。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>兩宮指德宗、順宗。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋吳琚『水龍吟』詞:“聖主憂民深意,轉鴻鈞、滿天和氣。</STRONG><STRONG>太平有象,三宮二聖,萬年千歲。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>7.宗廟。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·召南·采蘩』:“於以用之?</STRONG><STRONG>公侯之宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>毛傳:“宮,廟也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『公羊傳·文公十三年』:“周公稱大廟,魯公稱世室,群公稱宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>8.泛稱神殿、佛寺、道觀等廟宇。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『楚辭·九歌·云中君』:“謇將憺兮壽宮,與日月兮齊光。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王逸注:“壽宮,供神之處也。</STRONG><STRONG>祠祀皆欲得壽,故名爲壽宮也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>北魏楊衒之『洛陽伽藍記·永寧寺』:“須彌寶殿,兜率淨宮,莫尙於斯也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『唐故中散大夫少府監胡良公墓神道碑』:“州經亂,無孔子廟,公至,則命築宮,造祭器,率博士生講讀以時。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋趙彦衛『云麓漫鈔』卷十四:“宣和元年,佛寺改爲宮,僧寺爲觀,諸陵佛寺改爲陵,名明眞宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>9.棺材。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·明帝紀』:“太尉熹告謚南郊,司徒訢奉安梓宮,司空魴將校復土。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>李賢注:“梓宮,以梓木爲棺。</STRONG><STRONG>『風俗通』曰:‘宮者,存時所居,緣生事死,因以爲名。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>10.古稱學校。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·大雅·思齊』:“雝雝在宮,肅肅在廟。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“宮,謂辟廱宮也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢班固『白虎通·辟雍』:“小學,經藝之宮;</STRONG><STRONG>大學者,辟雍鄕射之宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『太平御覽』卷五三五引『五經通義』:“三王教化之宮,揔名爲學。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:“泮宮”,“學宮”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>11.人民群眾開展文化活動或娛樂用的房屋、場所的名稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:少年宮、民族宮、勞動人民文化宮。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>12.圍牆,院牆。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『儀禮·覲禮』:“諸侯覲於天子,爲宮三百步,四門,壇十有二尋,深四尺,加方明於其上。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“宮謂壝土爲埒,以象牆壁也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·儒行』:“儒有一畝之宮,環堵之室,篳門圭窬,蓬戶甕牖。”<BR></STRONG><STRONG><BR>鄭玄注:“宮謂牆垣也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢賈誼『過秦論上』:“以六合爲家,崤函爲宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐姚合『病中辱諫議惠甘菊藥苗因以詩贈』:“蕭蕭一畝宮,種菊十餘叢。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>13.圍繞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·喪大記』:“君爲廬宮之,大夫襢之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“宮,謂圍障之也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『爾雅·釋山』:“大山宮小山,霍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>郭璞注:“宮,謂圍繞之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>邢昺疏:“謂小山在中,大山在外圍繞之,山形若此者名霍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸姚鼐『望潛山』詩:“道邊隻堠復雙堠,天半大山宮小山。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸魏源『關中覽古·南山龍湫』詩:“大山宮小山,上帝開天囿。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>一說,大山之稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>北魏酈道元『水經注·廬江水』:“巖上有宮殿故址者三。</STRONG><STRONG>以次而上,最上者極於山峰。</STRONG><STRONG>山下又有神廟,號曰宮亭廟。</STRONG><STRONG>故彭湖亦有宮亭稱焉。</STRONG><STRONG>按『爾雅』云:大山曰宮。</STRONG><STRONG>宮之爲名,蓋起於此,不必一由三宮也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋晁補之『酬李唐臣贈山水短軸』詩:“大山宮,小山霍,欲識山高觀石腳。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>14.古代五刑之一。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宮刑;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>施宮刑。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『列子·說符』:“孟氏之一子之秦,以術干秦王。</STRONG><STRONG>秦王曰:‘當今諸侯力爭,所務兵食而已。</STRONG><STRONG>若用仁義治吾國,是滅亡之道。’</STRONG><STRONG>遂宮而放之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『太平御覽』卷六四八引『尙書大傳』:“男女不以義交者,其刑宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·光武帝紀下』:“冬十月癸酉,詔死罪繫囚皆一切募下蠶室,其女子宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋無名氏『李師師外傳』:“內押班張迪者,帝所親幸之寺人也。</STRONG><STRONG>未宮時,爲長安狎客,往來諸坊曲,故與李姥善。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『醒世恒言·隋煬帝逸遊召譴』:“臣遠方廢民,得蒙上貢,進入深宮,久承恩澤,又常自宮,以近陛下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“宮刑”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>15.古代曆法以周天三百六十度的十二分之一即三十度爲一宮。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>古代劃分星空的區域亦稱爲宮。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『淸史稿·時憲志四』:“周天三百六十度。</STRONG><STRONG>平分之爲半周,四分之爲象限,十二分之爲宮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸龔自珍『〈春秋決事比〉自序』:“嚮所謂出沒隱顯於若存若亡也者,朗朗乎日月之運大圜也,四宮二十八宿之攝四序也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參閱『史記·天官書』、宋沈括『夢溪筆談·象數一』。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>16.古代五聲音階的第一音級。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『莊子·徐無鬼』:“鼓宮宮動,鼓角角動,音律同矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·樂記』:“宮爲君,商爲臣,角爲民,徵爲事,羽爲物;</STRONG><STRONG>五者不亂,則無怗懘之音矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『宋書·律曆志上』:“楊子雲曰:‘宮、商、角、徵、羽,謂之五聲。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐柳宗元『乞巧文』:“騈四驪六,錦心繡口;</STRONG><STRONG>宮沉羽振,笙簧觸手。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『雲笈七籤』卷一:“若溫也,則不能涼矣;</STRONG><STRONG>宮也,則不能商矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸毛奇齡『竟山樂錄·五聲不幷列』:“人聲層次雖多,然只五聲而止。</STRONG><STRONG>如宮是第一聲,商是第二聲,從下而上,從濁而淸,從低而高,從重而輕,宮是最下之一聲。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>17.古代音樂術語。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>指以宮聲爲主的調式。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋周邦彦『意難忘』詞:“知音見說無雙,解移宮換羽,未怕周郞。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸毛奇齡『竟山樂錄·宮調圖記歌』:“要識宮曲一淸三濁,卑不踰尺,高不越腹。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“宮調”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>18.中醫學術語。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>指五髒之神所在的部位。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『素問·生氣通天論』:“陰之所生,本在五味;</STRONG><STRONG>陰之五宮,傷在五味。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王冰注:“所謂陰者,五神藏也;</STRONG><STRONG>宮者,五神之舍也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>張隱庵集注:“五宮,五藏神之所舍也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“五藏神”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>19.婦女子宮的省稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:刮宮、宮頸炎。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>20.通“躬”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>猶言身。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·楚語上』:“余左執鬼中,右執殤宮,凡百箴諫,吾盡聞之矣,寧聞他言?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王引之『經義述聞·國語上』引王念孫曰:“宮讀爲躬,中、躬皆身也。</STRONG><STRONG>執殤宮,猶言執鬼中,作‘宮’者,假借字耳。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明湯顯祖『紫釵記·回求仆馬』:“花星有喜不爲孤,身宮所恨慳奴僕。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>21.姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>春秋虞有宮之奇。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>見『左傳·僖公二年』。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG></STRONG></P></B>
頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●宮】