豐碩 發表於 2013-2-20 13:36:55

【漢語大詞典●周】

<P align=center>【漢語大詞典●周】<p><br>
①[zhōuㄓㄡ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』職流切,平尤,章。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
亦作“週”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.嚴密;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
緊密。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·昭公四年』:“其藏之也周,其用之也徧。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>杜預注:“周,密也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·考工記·函人』:“橐之而約則周也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“周,密致也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.周密;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
謹嚴。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『管子·九守』:“人主不可不周,人主不周,則群臣下亂。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>尹知章注:“周,謂謹密也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孫子·謀攻』:“夫將者,國之輔也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>輔周則國必強,輔隙則國必弱。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>曹操注:“將周密,謀不泄也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:考慮不周。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.忠信。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>引申爲親密。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·晉語五』:“吾聞事君者,比而不黨。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>夫周以舉義,比也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
舉以其私,黨也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>韋昭注:“忠信曰周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『論語·爲政』:“君子周而不比,小人比而不周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>何晏集解引孔安國曰:“忠信爲周,阿黨爲比。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>劉寶楠正義:“用之忠信,則能親愛人,故周又訓爲親爲密爲合。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·文苑傳下·劉梁』:“是以君子之行,周而不比,和而不同,以救過爲正,以匡惡爲忠。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.合,適合。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『楚辭·離騷』:“雖不周於今之人兮,願依彭咸之遺訓。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王逸注:“周,合也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢荀悅『申鑑·時事』:“講司馬之典,簡蒐狩之事,掌軍功爵賞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>小統於五校,大統於太尉。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>即周時務,禮亦宜之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐李嶠『論巡察風俗疏』:“臣望量其功程與其節制,使器周於用,力濟於時。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>康有爲『請廢八股試帖楷法試士改用策論折』:“陷溺人才,不周時用。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.鞏固。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·哀公十二年』:“子貢對曰:‘盟,所以周信也。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>杜預注:“周,固。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“周固”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.堅定,專一。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐柳宗元『送元秀才下第東歸序』:“周乎志者,窮躓不能變其操。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.完備;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
充足。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·文公三年』:“君子是以知秦穆之爲君也,舉人之周也,與人主壹也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>杜預注:“周,備也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孟子·盡心下』:“周於利者,凶年不能殺;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
周於德者,邪世不能亂。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>朱熹集注:“周,足也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>言積之厚則用有餘。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『原毀』:“古之君子,其責己也重以周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋王安石『上執政書』:“至於所以賜某者,亦可謂周矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>夏丏尊葉聖陶『文心』十七:“我們做窮人的,衣服不周,常會被人原諒,不以爲怪。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
8.周濟,救濟。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·月令』:“<季春之月>天子布德行惠,命有司發倉廩,賜貧窮,振乏絶,開府庫,出幣帛,周天下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“周,謂給不足也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·循吏傳·任延』:“<延>省諸卒,令耕公田,以周窮急。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『登封縣尉盧殷墓志』:“留守數以帛米周其家。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸和邦額『夜譚隨錄·紅姑娘』:“<校>果有急需,女必周以巨金。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
9.保全。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“周身”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.遍;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
遍及。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『易·繫辭上』:“知周乎萬物而道濟天下,故不過。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·隱公十一年』:“瑕叔盈又以蝥弧登,周麾而呼曰:‘君登矣。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>杜預注:“周,徧也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐段文昌『享太廟樂章』:“澤周八荒,兵定四極。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>康有爲『大同書』緒言:“如水之周於地而無不貫也,如脈之周於身而無不澈也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>亦謂行遍。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『淮南子·主術訓』:“若指之桑條,以貫其鼻,則五尺童子牽而周四海者,順也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·食貨志上』:“其爲物輕微易臧,在於把握,可以周海內而亡飢寒之患。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.完成,成就。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐沈下賢『萬勝新城錄』:“顧爲垣,今日而周,明日而壞,吾爲諸君惜之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋彭乘『續墨客揮犀·史稱諸葛亮用度外人』:“能用度外人,然後能周大事也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“周事”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
12.至;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
極。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“周親”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
13.終,完畢。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·昭公二十年』:“子行事乎,吾將死之,以周事子,而歸死於公孟,其可也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>杜預注:“周,猶終竟也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『百喩經·地得金錢喩』:“道中偶得一囊金錢,心大喜躍,即便數之,數未能周,金主忽至。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋宋敏求『春明退朝錄』卷下:“帝日覽三卷,一年而讀周,賜名曰『太平御覽』。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
14.環繞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·成公二年』:“齊師敗績,逐之,三周華不注。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>銀雀山漢墓竹簡『孫臏兵法·地葆』:“軍與陣皆毋政前右,右周毋左周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>注:“周,周匝環繞。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『新唐書·西域傳下·鑊沙』:“<婆羅吸摩補羅>緜地四千里,山周其外。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸魏源『聖武記』卷六:“<寨>外周以三濠,壕外又橫臥大樹。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
15.反復;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
循環。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢揚雄『太玄·周』:“陽氣周神而反乎始。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>范望注:“周,復也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『文選·張華〈勵志〉』詩:“四氣鱗次,寒暑環周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>李善注引范子曰:“周廻如循環,未始有極。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>南朝梁劉勰『文心雕龍·通變』:“贊曰:文律運周,日新其業。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
16.周圍。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『管子·八觀』:“大城不可以不完,郭周不可以外通。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>北魏酈道元『水經注·汾水』:“其山特立,周七十里,高三十里。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸王士禛『池北偶談·談異七·黃蓮』:“鄠縣東三十里秦渡鎮,即文王豊邑故地,有靈臺址。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>傍有靈沼,周數十頃。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
17.旁,邊。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·唐風·有杕之杜』:“有杕之杜,生於道周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高亨注:“周,邊也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>一說指彎曲處。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>毛傳:“周,曲也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐李白『溧陽瀨水貞義女碑銘』:“緬紀英淑,勒銘道周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸蒲松齡『聊齋志異·犬燈』:“後僕自他方歸,遙見女子坐道周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
18.指一個循環的時間。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>指一年。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『宋書·謝靈運傳』:“在郡一周,稱疾去職。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
19.指一個循環的時間。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>指一個星期。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“周刊”、“周報”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
20.量詞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>匝;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
回。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>康有爲『大同書』乙部第四章:“宜因地繞日一周之實,名之曰周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>聞一多『貢臣』詩:“月兒圓了幾周,花兒紅了幾度,還是老等,等不來你的潮頭!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
21.通“舟”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>馬王堆漢墓帛書甲本『老子·德經』:“有車周,無所乘之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>銀雀山漢墓竹簡『孫子兵法·九地』:“越人與吳人相惡也,當其同周而濟也,相救若□。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>按,今本『孫子·九地』周作“舟”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸周中孚『鄭堂劄記』卷三:“舟、周古通用。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
22.數學名詞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>“圓周”的省稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周髀算經』卷下:“璿璣徑二萬三千里,周六萬九千里。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸諸可寶『疇人傳·朱鴻』:“橢圓求周,舊無其術。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“周徑”、“周三徑一”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
23.地名。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>在陝西岐山南。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>爲周的發祥地。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“周原”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
24.地名。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>指周初都城鎬京。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>在今陝西西安市南。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·召誥』:“王朝步自周,則至於豊。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孫星衍注引馬融曰:“周,鎬京也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
25.朝代名。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>姬姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>公元前十一世紀武王滅商建周。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>都城鎬京(今陝西西安),史稱西周。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>公元前771年,犬戎攻破鎬京,周幽王被殺。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>次年周平王東遷洛邑(今河南洛陽),史稱東周。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>公元前256年爲秦所滅。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>共曆三十四王,八百多年。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
26.朝代名。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>南北朝時,宇文覺受西魏禪,改號曰周(公元557--581年。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>)史稱北周。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
27.朝代名。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐武后稱帝,國號周,(公元690--705年)。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
28.朝代名。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>五代時,郭威繼後漢稱帝,國號周,史稱後周(公元951--960年)。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
29.周波的簡稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“周波”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
30.姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●周】