豐碩 發表於 2013-2-16 15:59:56

【漢語大詞典●式】

<P align=center>【漢語大詞典●式】<p><br>
①[shìㄕˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』賞職切,入職,書。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.准則,法度。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>指言行所依據的原則。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·大雅·下武』:“成王之孚,下土之式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>毛傳:“式,法也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄箋:“王道尙信,則天下以爲法,勤行之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『莊子·應帝王』:“肩吾曰:‘告我君人者,以己出經式義度,人孰敢不聽而化諸。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>狂接輿曰:‘是欺德也。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐元稹『加烏重胤檢校司徒制』:“蓋先王之懋典,授之專柄,然後遷延者必罪,選懦者必懲,式所以使恩威幷流,而人人無辭於賞罰也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.楷模,榜樣。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·微子之命』:“世世享德,萬邦作式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔傳:“言微子累世享德,不忝厥祖,雖同公侯而特爲萬國法式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『東觀漢記·鄧彪傳』:“<彪>以亷讓率下,爲百僚式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>中國近代史資料叢刊『太平天國·幼學詩』:“伊周堪作式,秉正輔朝綱。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>吳晗『論“五四”』:“這種至死不屈,爲正義爲人民服務的至大至剛的精神,眞可以驚天地而泣鬼神,爲百世師,爲子孫式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.效法。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·崔駰傳』:“必欲行若言,當大定其本,使人主師五帝而式三王。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>元耶律楚材『爲子鑄作詩三十韻』:“汝父不足學,汝祖眞宜式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸方苞『己亥四月示道希兄弟』:“吾兄弟篤愛如此,子孫其式之”魯迅『墳·文化偏至論』:“雖然,惟無校讎故,則宴安日久,苓落以胎,迫拶不來,上征亦輟,使人苶,使人屯,其極爲見善而不思式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.示范,作爲榜樣。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明劉基『〈季山甫文集〉序』:“季君山甫文集若干卷,體格嚴正,文詞典雅,眞可以式後學、傳來世,不可磨滅者也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.規格,標准。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢桓寬『鹽鐵論·錯幣』:“吏匠侵利,或不中式,故有薄厚輕重。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『北史·周紀下』:“八月壬寅,議權衡度量,頒於天下。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>其不依新式者,悉追停之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『新五代史·雜傳·張籛』:“晉出帝時,以將軍市馬於回鶻,坐馬不中式,有司理其價値,籛性鄙,因鬱鬱而卒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.指樣式、格式。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋洪邁『容齋三筆·敕令格式』:“表奏、帳籍、關牒、符檄之類,有體制模楷者,皆爲式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:新式服裝;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
程式。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.方式,形式。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>多指說話做事所采取的方法或形式。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐元稹『才識兼茂明於體用策』:“吏部罷書判身言之選,設三式以任人:一曰校能之式……三曰任賢之式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>楊朔『永定河紀行』:“地球上有不少號稱鬼斧神工的奇跡,也無非是古代人民拿手觸摸過的痕跡。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>不同的是古代人民的勞動往往是個痛苦,而今天勞動却變成一種英雄式的歡樂。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
8.儀式,典禮。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>夏丏尊葉聖陶『文心』三二:“你們的畢業式在何日舉行?</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG> 大槪已經確定了吧?</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG> 希望早日告訴我。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
9.規則,制度。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·天官·大宰』:“以九式均節財用。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>一曰祭祀之式……九曰好用之式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>賈公彦疏:“云以九式均節財用者,式謂依常多少用財法式也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>一曰祭祀之式者,謂若大祭次祭用大牢,小祭用特牲之類。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.用。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>施行。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>銀雀山漢墓竹簡『孫臏兵法·見威王』:“我將欲責仁義,式禮樂,垂衣裳,以禁爭奪。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·董仲舒傳』:“殷人執五行以督姦,傷肌膚以懲惡。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>成康不式,四十餘年天下不犯,囹圄空虛。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>顏師古注:“式,用也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>成康之時刑措不用。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.用。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>以,以此。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·盤庚下』:“式敷民德,永肩一心。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“用此布示於民。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐柳宗元『舜廟祈晴文』:“敢望誅黑蜧,抶陰蜺,式乾后土,以廓天倪。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
12.表,做標記。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·揚雄傳上』:“敦衆神使式道兮,奮六經以攄頌。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>顏師古注:“式,表也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
13.副詞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>用於下對上或平輩之間,表示尊敬。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『祭左司李員外太夫人文』:“某等幸隨令子,同服官僚。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>庶展哀誠,式陳牢醴。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>尙饗!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋王安石『賀呂參政啟』:“果膺夢卜之求,式受鈞衡之任。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>元伯顏『七哀詩』:“殽維新兮酒既醇,我母式享無悲辛。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
14.語助詞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·大雅·蕩』:“式號式呼,俾晝作夜。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『舊唐書·文宗紀下』:“載軫在予之責,宜降恤辜之恩,式表殷憂,冀答昭誡。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸方苞『聖主躬耕耤田頌』:“兒童耇老,莫不式歌且舞。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
15.一種語法范疇,表示說話者對所說事情的主觀態度。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:敘述式、命令式、條件式。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
16.自然科學中表現某種規律的一組符號。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:分子式;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
方程式。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
17.通“軾”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>車前扶手橫木。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·考工記·輿人』:“輿人爲車……參分其隧,一在前,二在後,以揉其式。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>賈公彦疏:“式謂人所馮依而式敬,故名此木爲式也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·曲禮上』:“國君撫式,大夫下之;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
大夫撫式,士下之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
18.通“軾”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>以手撫軾。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>爲古人表示敬意的一種禮節。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『論語·鄕黨』:“凶服者式之,式負版者。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『荀子·大略』:“禹見耕者耦,立而式。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>過十室之邑必下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·薛宣傳』:“禮,下公門,式路馬,君畜産且猶敬之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>顏師古注:“過公門則下車,見路馬則撫式,蓋崇敬也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明何景明『述歸賦』:“覽冀州之圮址兮,式有虞氏之故都。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
19.通“拭”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>擦。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『荀子·禮論』:“不浴則濡巾,三式而止。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
20.通“栻”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>古代占卜用具。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·龜策列傳褚少孫論』:“漁者舉網而得神龜,龜自見夢宋元王,元王召博士衛平告以夢龜狀,平運式,定日月,分衡度,視吉凶,占龜與物色同,平諫王留神龜以爲國重寶,美矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『太平廣記』卷二一五引南朝宋劉敬叔『異苑·鄭玄』:“及玄業成辭歸,融心忌焉。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>玄亦疑有追者,乃坐橋下,在水上據屐,融果轉式逐之,告左右曰:‘玄在土下水上而據木,此必死矣。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>遂罷追,玄竟以免。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『資治通鑑·漢淮陽王更始元年』:“<王莽>持虞帝匕首,天文郞按式於前,莽旋席隨斗柄而坐,曰:‘天生德於予,漢兵其如予何!’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>今本『漢書』作“栻”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
21.通“彧”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“式式”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
式②[tèㄊㄜˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『集韻』惕德切,入德,透。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
通“慝”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
惡。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·小雅·賓之初筵』:“式勿從謂,無俾大怠。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄箋:“式,讀曰慝。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●式】