豐碩 發表於 2013-2-7 17:19:14

【漢語大詞典●墨】

<P align=center>【漢語大詞典●墨】<p><br>
①[mòㄇㄛˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』莫北切,入德,明。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.用於書寫、繪畫的黑色顏料。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明陶宗儀『輟耕錄·墨』:“上古無墨,竹挺點漆而書,中古方以石磨汁,或云是延安石液,至魏晉時始有墨丸,乃漆煙松煤夾和爲之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『兒女英雄傳』第二八回:“一丸墨是磨滅了,一枝筆是磨禿了!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.泛指書寫繪畫顏料,不限於黑色的。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如墨水,銀朱墨。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.黑色。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓翃『送劉將軍』詩:“靑巾校尉遙相許,墨矟將軍莫大誇。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『西遊補』第四回:“一只粉琉璃桌子,桌上一把墨琉璃茶壺。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.蔽塞,黑暗。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『荀子·解蔽』:“『詩』云:‘墨以爲明,狐狸而蒼。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>此言上幽而下險也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>楊倞注:“墨,謂蔽塞也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王先謙集解:“郝懿行曰:‘墨者,幽闇之意。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩』言以闇爲明,以黃爲蒼,所謂玄黃改色,馬鹿易形也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.氣色晦暗。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·哀公十三年』:“肉食者無墨。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>今吳王有墨,國勝乎?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>杜預注:“墨,氣色下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸汪中『哀鹽船文』:“死氣交纏,視面惟墨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.貪汙;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
不廉潔。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·昭公十四年』:“己惡而掠美爲昏,貪以敗官爲墨,殺人不忌爲賊。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>杜預注:“墨,不潔之稱。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『新唐書·南蠻傳中·南詔』:“大中時,李琢爲安南經略使,苛墨自私,以斗鹽易一牛,夷人不堪。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸褚人穫『堅瓠首集·鑼鼓詩』:“至正間,上下以墨爲政,風紀之司,贜汙狼藉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.指詩文書畫等。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐孟浩然『還山貽湛法師』詩:“墨妙稱古絶,詞華驚世人。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明田汝成『西湖遊覽志餘·藝文賞鑑』:“世間宜假不宜眞,如錢唐八月潮,西湖雪後諸峰,極天下偉觀,二三子當面蹉過,却求玩道人數點殘墨,何耶?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸錢泳『履園叢話·收藏·宋』:“其書雖草草不經意,實君謨妙墨也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
8.古代五刑之一。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>以刀刺面、染黑爲記。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『藝文類聚』卷五四引三國魏傅幹『肉刑議』:“經有墨劓剕割之制。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“墨辟”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
.謂喪儀穿黑色的喪服。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·僖公三十三年』:“墨以葬文公,晉於是始墨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>楊伯峻注:“謂著黑色喪服以葬文公也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉自此以後用黑色衰絰爲常,襄二十三年『傳』云‘公有姻喪,王鮒使宣子墨縗冒絰’可證。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.繩墨。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>木工用以校正曲直的墨斗線。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>引申爲准則、法度。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『楚辭·九辯』:“何時俗之工巧兮,背繩墨而改錯。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孫子·九地』:“踐墨隨敵,以決戰事。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>張預注:“循守法度,踐履規距,隨敵變化,形勢無常,乃可以決戰取勝。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>墨,繩墨也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢揚雄『太玄·法』:“物仰其墨,莫不被則。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『晉書·劉毅傳』:“正色立朝,舉綱引墨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.古人燒灼龜甲以視吉凶。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>其粗大的正縫謂之“墨”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·春官·占人』:“史占墨,卜人占坼。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“墨,兆廣也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
坼,兆舋也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·玉藻』:“卜人定龜,史定墨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孫希旦集解:“凡卜以火灼龜,視其裂紋,以占吉凶。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>其巨紋謂之墨,其細紋旁出者謂之坼。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>謂墨者,卜以墨畫龜腹而灼之,其從墨而裂者吉,不從墨而裂者凶。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
12.燒田。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『文選·枚乘〈七發〉』:“徼墨廣博,觀望之有圻。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>李善注:“墨,燒田也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>言逐獸於燒田廣博之所,而觀望之有圻堮也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
13.古度量單位。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>五尺爲墨。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“墨丈”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
14.墨家的簡稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『韓非子·顯學』:“孔墨之後,儒分爲八,墨離爲三。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『原道』:“不入於楊,則入於墨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>郭沫若『十批判書·孔墨的批判』:“孔與墨雖然沒有這樣被人神化,而在各自的門戶內是充分被人聖化了的。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
15.通“默”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>靜默;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
謙退。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『荀子·解蔽』:“故口可劫而使墨云,形可劫而使之詘申。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·屈原賈生列傳』:“眴兮窈窈,孔靜幽墨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>裴駰集解引王逸曰:“墨,無聲也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢揚雄『太玄·盛』:“盛不墨,失冥德。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>范望注:“墨,謙也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
16.姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『通志·氏族四·以名爲氏』:“『姓纂』云,孤竹君之後,本墨台氏,後改爲墨氏。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
墨②[méiㄇㄟˊ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『集韻』旻悲切,平脂,明。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
見“墨杘”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
墨③[mèiㄇㄟˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『集韻』莫佩切,去隊,明。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
毀謗。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『集韻·去隊』:“讒言敗善曰墨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●墨】