豐碩 發表於 2013-2-5 18:39:17

【漢語大詞典●士】

<P align=center>【漢語大詞典●士】<p><br>
①[shìㄕˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』鉏里切,上止,崇。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.指未婚男子。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『易·歸妹』:“女承筐,無實;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
士刲羊,無血。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>無攸利。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>李道平纂疏:“曰女曰士,未成夫婦之辭。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『荀子·非相』:“婦人莫不願得以爲夫,處女莫不願得以爲士。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王先謙集解:“士者,未娶妻之稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『易』曰:‘老婦得其士夫。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>郝懿行曰:‘女、士對言,如『詩』之『氓』、『易』之『大過』,當是古以士,女爲未嫁娶之稱。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸兪正燮『癸巳類稿·嗣爲兄弟義』:“蓋士女夫婦兄弟婚姻俱有正名,名不正則言不順。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>未娶則曰士,既娶則曰夫,未嫁則曰女,既嫁則曰婦。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.成年男子的通稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·周頌·載芟』:“依其在京,有依其士。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>朱熹集傳:“士,夫也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>言餉婦與耕夫相慰勞也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王引之『經義述聞·毛詩中』:“依亦壯盛之貌。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>言農夫壯盛,足任耕作·故下文遂言‘有略其耜,俶載南畝’也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>謂之士者,壯年之稱。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.男子的美稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·鄭風·女曰雞鳴』:“女曰‘鷄鳴’,士曰‘昧旦’。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“士者,男子之大號。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>北魏酈道元『水經注·漸江水』:“山棲遯逸之士,谷隱不覊之民,有道則見。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『送董邵南序』:“燕趙古稱多感慨悲歌之士。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.將領。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『老子』:“善爲士者不武,善戰者不怒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王弼注:“士,卒之帥也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.武士;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
兵士。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·僖公二十八年』:“子玉使鬪勃請戰,曰:‘請與君之士戲,君馮軾而觀之,得臣與寓目焉。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『荀子·王制』:“故王者富民,霸者富士,僅存之國富大夫。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>楊倞注:“士,卒伍也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·張奐傳』:“<曹節等>矯制使奐與少府周靖率五營士圍武。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>武自殺,蕃因見害。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『鄭公神道碑文』:“凡河東軍之士,與太原之氓吏,及旁九郡百邑之鰥寡,外夷狄之統於府者,聞公之薨,皆哭曰:‘吾其如何!’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.古代指掌管刑獄的官員。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·舜典』:“帝曰:‘臯陶,蠻夷猾夏,寇賊姦宄,汝作士,五刑有服。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔傳:“士,理官也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“士,即『周禮』司寇之屬。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>有士師、卿士等皆以士爲官名。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄云:‘士,察也,主察獄訟之事。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『月令』云:‘命大理。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>昭十四年『左傳』云:‘叔魚攝理。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>是謂獄官爲理官也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孟子·告子下』:“舜發於畎畝之中,傅說舉於版築之間,膠鬲舉於魚鹽之中,管夷吾舉於士。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>趙岐注:“士,獄官也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>管仲自魯囚執於士官,桓公舉以爲相國。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『復讎狀』:“又『周官』曰:‘凡報仇讎者,書於士,殺之無罪。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>言將復讎,必先言於官,則無罪也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.古代諸侯設上士、中士、下士,“士”的地位次於大夫。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·王制』:“王者之制祿爵:公、侯、伯、子、男,凡五等。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>諸侯之上大夫卿、下大夫、上士、中士、下士,凡五等。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·周語上』:“諸侯春、秋受職於王以臨其民,大夫、士日恪位著以儆其官,庶人、工、商各守其業以共其上。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢桓寬『鹽鐵論·刺復』:“官得其人,人任其事,故官治而不亂,事起而不廢,士守其職,大夫理其位,公卿總要執凡而已。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『改葬服議』:“古者諸侯五月而葬,大夫三月而葬,士逾月。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
8.卿士。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>泛稱諸侯臣僚、各級官吏。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·秦誓』:“嗟,我士,聽無譁。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔傳:“誓其群臣,通稱士也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“士者,男子之大號,故群臣通稱之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·大雅·文王』:“殷士膚敏,祼將於京。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>毛傳:“殷士,殷侯也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『儀禮·喪服』:“公士大夫之衆臣,爲其君布帶繩屨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“士,卿士也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>賈公彦疏:“云‘士,卿士也’者,以其在公之下、大夫之上,尊卑當卿之位,故知是卿士也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『管子·八觀』:“鄕毋長遊,里毋士舍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>尹知章注:“士謂里尉,每里當置舍使尉居焉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
9.智者、賢者。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>后泛指讀書人,知識階層。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『儀禮·喪服』:“父母何筭焉?</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG> 都邑之士,則知尊禰矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>賈公彦疏:“士下對野人,上對大夫,則此士所謂在朝之士,幷在城郭士民知義禮者,總謂之爲士也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『公孫龍子·跡府』:“寡人甚好士,而齊國無士,何也?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·食貨志上』:“士農工商,四民有業。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>學以居位曰士,闢土殖穀曰農,作巧成器曰工,通財鬻貨曰商。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明馬中錫『罪言』:“得士者昌,失士者亡。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸鄒容『革命軍』第二章:“中國人群,向分爲士農工商。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>士爲四民之首,曰士子,曰讀書人。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.軍人的一級,在尉以下。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:上士;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
中士;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
下士。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.對人的美稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>蔣子龍『喬廠長上任記』:“憂國憂民之士不少。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:女士;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
人士。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
12.指某些技術人員。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:醫士;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
護士;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
助產士。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
13.通“仕”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>做官。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·地官·載師』:“以宅田、士田、賈田任近郊之地。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“士讀爲仕。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>仕者亦受田,所謂圭田也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
14.通“恃”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>依靠;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
憑借。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>銀雀山漢墓竹簡『孫臏兵法·見威王』:“孫子見威王,曰:‘夫兵者,非士恒勢也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>此先王之傅道也。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
15.姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>春秋晉有士會、士燮。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>見『左傳·宣公十二年』及『成公二年』。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
士②[shìㄕˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『集韻』上史切,上止,禪。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
通“事”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.事情;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
職事。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『論語·述而』:“子曰:‘富而可求也,雖執鞭之士,吾亦爲之。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>邢昺疏:“若富貴而於道可求者,雖執鞭賤職我亦爲之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『管子·君臣上』:“官謀士,量實義美,匡請所疑。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>尹知章注:“士,事也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>官各謀其職事也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.任事;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
治事。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·康誥』:“侯甸男邦采衛,百工播民和,見士於周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孫星衍疏:“士者,『詩』傳云事也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>言百官布列,民皆和悅,效事於周。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.從事。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·豳風·東山』:“我徂東山,慆慆不歸,我來自東,零雨其濛;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
我東曰歸,我心西悲,制彼裳衣,勿士行枚。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>毛傳:“士,事。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“言敵皆前定,未嘗銜枚與戰也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●士】