豐碩 發表於 2013-2-3 13:27:24

【漢語大詞典●制】

<P align=center>【漢語大詞典●制】<p><br>
①[zhìㄓˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』征例切,去祭,章。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
“剬”的今字。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.依式剪裁;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
斷切。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『易·繫辭上』:“制而用之謂之法。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“言聖人裁制其物而施用之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『韓非子·難二』:“管仲善制割,賓胥無善削縫,隰朋善純緣,衣成,君舉而服之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『淮南子·主術訓』:“賢主之用人也,猶巧工之制木也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高誘注:“制,裁也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.造作。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·豳風·東山』:“制彼裳衣,勿士行枚。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孟子·梁惠王上』:“可使制梃,以撻秦楚之堅甲利兵矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>趙岐注:“制,作也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『老殘遊記』第十回:“几案也全是古藤天生的,不方不圓,隨勢制成。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.制裁;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
制服。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·晉語一』:“上貳代舉,下貳代履,周旋變動,以役心目,故能治事,以制百物。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·蘇秦列傳』:“武王卒三千人,革車三百乘,制紂於牧野。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·樂毅列傳』:“燕國小,辟遠,力不能制,於是屈身下士,先禮郭隗以招賢者。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋羅大經『鶴林玉露』卷八:“蜈蚣小於蛇矣,而能制蛇。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>蜘蛛小於蜈蚣矣,而能制蜈蚣。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>物豈專以小大爲強弱哉!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.控制。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·晉語一』:“吾以子見天子,令子爲上卿,制晉國之政。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『晉書·賀循傳』:“循辭以腳疾,手不制筆,又服寒食散,露髮袒身,示不可用。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸魏源『聖武記』卷一:“因欲畫山海關以西,漢人制之;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
遼河以東,我制之。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>滿漢各自爲國。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.斷絕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
禁止。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·酒誥』:“農父若保,宏父定辟,矧汝剛制於酒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔傳:“列國諸侯三卿愼擇其人而任之,則君道定,況汝剛斷於酒乎。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『淮南子·修務訓』:“夫馬之爲草駒之時,跳躍揚蹏,翹尾而走,人不能制。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高誘注:“制,禁也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『送靈師』詩:“官吏不之制,紛紛聽其然。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.制定。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『易·節』:“『象』曰:澤上有水,節,君子以制數度,議德行。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·孔融傳』:“時年饑兵興,操表制酒禁。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋王安石『上皇帝萬言書』:“方今制祿,大抵皆薄。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.遵從。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『商君書·更法』:“知者作法,而愚者制焉;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
賢者更禮,而不肖者拘焉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『淮南子·氾論訓』:“夫聖人作法,而萬物制焉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高誘注:“制,猶從也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
8.著述;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
創作。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>三國魏曹植『與楊德祖書』:“昔尼父之文辭,與人通流。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>至於制『春秋』,遊夏之徒,乃不能措一辭。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>過此而言不病者,吾未之見也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉石崇『〈思歸引〉序』:“尋覽樂篇,有『思歸引』。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>儻古人之情,有同於今,故制此曲。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『紅樓夢』第五回:“就將新制『紅樓夢』十二支演上來。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>郭沫若『蔡文姬』第五幕:“文姬夫人她做詩,總是連譜一道制的。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
9.法度;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
制度。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·曲禮上』:“越國而問焉,必告之以其制。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“制,法度。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·敘傳下』:“營都立宮,定制修文。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『東周列國志』第十三回:“‘女有室,男有家,’古之制也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>毛澤東『關於正確處理人民內部矛盾的問題』一:“在人民內部是實行民主集中制。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.體制;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
樣式。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·考工記·弓人』:“弓長六尺有六寸,謂之上制,上士服之;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
弓長六尺三寸,謂之中制,中士服之;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
弓長六尺,謂之下制,下士服之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“人各以其形貌大小服此弓。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『南史·齊豫章文獻王嶷傳』:“訊訪東宮玄圃,乃有栢屋,制甚古拙。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐柳宗元『終南山祠堂碑』:“祗飾祀事,考視祠制,以爲棟宇不稱,宜有加飾。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『續資治通鑑·元仁宗延祐七年』:“丁酉,詔各郡建帝師帕克斯巴殿,其制視孔子廟有加。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.指帝王的命令。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·曲禮下』:“國君死社稷,大夫死衆,士死制。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“制,謂君教令,所使爲之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·秦始皇本紀』:“臣等昧死上尊號,王爲‘泰皇’,命爲‘制’,令爲‘詔’。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>裴駰集解引蔡邕曰:“制書,帝者制度之命也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>其文曰‘制’。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐張九齡『上張燕公書』:“今登封沛澤,千載一時,而淸流高品,不沾殊恩,胥吏末班,先加章黻,但恐制出之日,四方失望。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
12.古代喪服的禮制。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·喪服四制』:“喪有四制,變而從宜,取之四時也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>后指父母喪事。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『順宗實錄一』:“請制,內遇祭輟樂,終制用樂。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『古今小說·陳御史巧勘金釵鈿』:“誰知廉憲在任,一病身亡。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>學會扶柩回家,守制三年。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『兒女英雄傳』第二四回:“姑娘因在制中,不過年節。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
13.古之長度單位。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>一丈八尺爲“制”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·王制』:“八政:飲食、衣服、事爲、異別、度、量、數,制。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“制,布帛幅廣狹也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『韓非子·外儲說右上』:“終歲,布帛取二制焉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“制幣”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
14.古代農業生產的組織單位。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『管子·乘馬』:“邑成而制事,四聚爲一離,五離爲一制,五制爲一田,二田爲一夫,三夫爲一家。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
15.古邑名。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>故址在今河南滎陽縣汜水鎮。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·隱公元年』:“制,巖邑也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
16.姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢初有制氏。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>見『萬姓統譜·霽韻』。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
17.“製”的簡化字。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●制】