豐碩 發表於 2013-1-31 01:29:38

【漢語大詞典●先】

<P align=center>【漢語大詞典●先】<p><br>
①[xiānㄒㄧㄢ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』蘇前切,平先,心。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』蘇佃切,去霰,心。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.謂時間或次序在前。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>與“後”相對。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『易·蠱』:“先甲三日,後甲三日。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“鄭義以爲甲者造作新令之日,甲前三日取改過自新,故用辛也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
甲後三日取丁寧之義,故用丁也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『莊子·天道』:“春夏先,秋冬後,四時之序也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『楚辭·招魂』:“與王趨夢兮課後先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王逸注:“課第群臣先至後至也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『送窮文』:“利居衆後,責在人先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸葆光子『物妖志·狐』:“鄭子見之驚悅,策其驢,忽先之,忽後之,將挑而未敢。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>丁玲『莎菲女士日記·一月十號』:“這幾天我都見著淩吉士,但我從沒同他多說過幾句話,我是決不先提到補英文事。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.前導;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
前驅。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·夏官·大司馬』:“若師有功,則左執律,右秉鉞以先,愷樂獻於社。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“先猶道也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·桓公二十六年』:“壽子載其旌以先,盜殺之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·淮南衡山列傳』:“大將軍號令明,當敵勇敢,常爲士卒先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·城陽恭王祉傳』:“敞因上書謝罪,願率子弟宗族爲士卒先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.超越,居前。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·文公二年』:“禹不先鯀,湯不先契,文武不先不窋。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『楚辭·離騷』:“鳳皇既受詒兮,恐高辛之先我。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋歐陽修『蘇主簿挽歌』:“諸老誰能先賈誼,君王猶未識相如。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.尊崇;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
重視。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·洛誥』:“作周恭先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔傳:“爲周家見恭敬之王,後世所推先也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“王戒成王使爲善政,令後王崇重之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『呂氏春秋·先己』:“五帝先道而後德。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高誘注:“先猶尙也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢賈誼『過秦論』:“先詐力而後仁義,以暴虐爲天下始。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『送陸歙州』詩序:“先一州而後天下,豈吾君與吾相之心哉!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.首創;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
開始。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『老子』:“我有三寶,持而保之:一曰慈,二曰儉,三曰不敢爲天下先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『莊子·刻意』:“不爲福先,不爲禍始。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.教導;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
倡導。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·盤庚上』:“乃既先惡於民,乃奉其恫,汝悔身何及。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孫星衍疏:“既導民以惡,乃自承其禍,痛悔之無及矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·食貨志下』:“公孫弘以宰相,布被,食不重味,爲下先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『文選·顏延之〈皇太子釋奠會作詩〉』:“妄先國胄,側聞邦教。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>李善注引『尙書』:“命汝典樂,教胄子。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.謂開放;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
誘發。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·小雅·小弁』:“相彼投兔,尙或先之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>馬瑞辰通釋:“開創謂之先,開放亦謂之先。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>先之,即開其所塞也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋葉適『祭呂太史文』:“東南之大枝起林岫,爲英爲哲,繼公之後,如雷雨之先物,咸穎發而苕秀。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
8.致意;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
介紹。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『莊子·秋水』:“莊子釣於濮水,楚王使大夫二人往先焉,曰:‘願以境內累矣。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>陸德明釋文:“先,謂宣其言也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·酈生陸賈列傳』:“酈生曰:‘吾聞沛公慢而易人,多大略,此眞吾所願從遊,莫爲我先。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>司馬貞索隱:“先謂先容,言無人爲我作紹介也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『感二鳥賦』:“昔殷之高宗得良弼於宵寐,孰左右者爲之先?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
9.猶首要,根本。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·禹貢』:“中邦錫土姓,祗台德先,不距朕行。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『莊子·天道』:“末學者,古人有之,而非所以先也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>成玄英疏:“先,本也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>五末之學中古有之,事涉澆僞,終非根本也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉劉琨『勸進表』:“陛下存舜禹至公之情,狹巢由抗矯之節,以社稷爲務,不以小行爲先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋王安石『省兵』詩:“有客語省兵,兵省非所先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.猶上。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『莊子·大宗師』:“在太極之先而不爲高,在六極之下而不爲深。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>成玄英疏:“太極,五氣也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
六極,六合也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>且道在五氣之上不爲高遠,在六合之下不爲深邃。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『呂氏春秋·權勳』:“故太上先勝。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高誘注:“先猶上也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·趙世家』:“襄子行賞,高共爲上。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>張孟同曰;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
‘晉陽之難,唯共無功。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>襄子曰:‘方晉陽急,群臣皆懈,惟共不敢失人臣禮,是以先之。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>先之,謂給予上賞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.當初;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
先前。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋王讜『唐語林·補遺四』:“蓋其先也,欲以方鎮禦四夷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
而其後也,則以方鎮禦方鎮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『紅樓夢』第二一回:“寶玉笑道:‘好妹妹,你先時候怎麽替我梳了呢?’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
12.原來;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
本來。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>北齊顏之推『顏氏家訓·治家』:“借人典籍,皆須愛護,先有缺壞,就爲補治,此亦士大夫百行之一也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐杜甫『解悶』詩之十一:“翠瓜碧李沈玉甃,赤梨葡萄寒露成。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>可憐先不異枝蔓,此物娟娟長遠生。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋丘崈『洞仙歌·元宵』詞:“先如許風光更元宵,算却好圖將鳳城誇去。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
13.古時的。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“先民”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
14.先世;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
祖先。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·盤庚中』:“予念我先神后之勞爾先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“我念我先世神后之君成湯愛勞汝之先人。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·禮樂志』:“喪祭之禮廢,則骨肉之恩薄而背死忘先者衆。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>顏師古注:“先者先人,謂祖考。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉潘嶽『楊仲武誄』:“伊子之先,弈葉熙隆。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『河南府同官記』:“嗣紹家烈,不違其先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
15.稱呼死者的敬詞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>多用於尊者。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·魯語下』:“吾聞之先姑曰:‘君子能勞,後世有繼。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>韋昭注:“夫之母曰姑,歿曰先姑。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>三國魏阮籍『爲鄭沖勸晉王箋』:“自先相國以來,世有明德。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『儒林外史』第三一回:“他說受過先太老爺多少恩德,定要當面叩謝少爺。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
16.指死亡或使死亡。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『祭十二郞文』:“維我皇祖,有孫八人。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>惟兄與我,後死孤存。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>奈何於今,又棄而先!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸蒲松齡『聊齋志異·布商』:“君竭貲實非所願,得毋甘心於我乎?</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG> 不如先之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
17.推讓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·儒行』:“爵位相先也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“相先,猶相讓也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐柳宗元『憎王孫文』:“[猨]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>居相愛,食相先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
18.猶迅速。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『呂氏春秋·辯土』:“其耰也植,植者其生也必先。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高誘注:“先,猶速也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
19.早。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐趙嘏『詠端正春樹』詩:“一樹繁陰先著名,異花奇葉儼天成。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『師說』:“生乎吾前,其聞道也固先乎吾。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
20.先生的略稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·晁錯列傳』:“學申商刑名於軹張恢先所。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>裴駰集解引徐廣曰:“先即先生。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·梅福傳』:“夫叔孫先非不忠也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>顏師古注:“先猶言先生也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>按,淸趙翼『廿二史劄記』卷三:“古時先生二字,或稱先,或稱生。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·鼂錯傳』:錯初學於張恢先所。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書』則云,初學於張恢生所。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>一稱先,一稱生。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>顔注云皆先生也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
21.韻目名稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋周密『志雅堂雜鈔·圖畫碑帖』:“又有吳彩鸞書『切韻』一卷。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>其書一先,爲二十三先,二十四仙,不可曉,字畫尤古。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
22.姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>春秋時晉有先軫。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>見『左傳·僖公二十七年』。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
先②[xiǎnㄒㄧㄢˇ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『古今韻會舉要』蘇典切,上銑]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
見“先馬”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●先】