豐碩 發表於 2013-1-28 13:20:13

【漢語大詞典●儀】

<P align=center>【漢語大詞典●儀】<p><br>
①[yíㄧˊ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』魚羈切,平支,疑。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
“獻”的被通假字。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>“義”的今字。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>“儀”的繁體字。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.容止儀表。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·大雅·烝民』:“令儀令色,小心翼翼。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄箋:“善威儀,善顔色。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『文選·曹植〈洛神賦〉』:“瓌姿艷溢,儀靜體閑。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>李周翰注:“威儀體態,皆閑雅也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『河南盧氏墓志銘』:“爰歸得家,九子一母,婉婉有儀,柔靜以和。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.儀式;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
禮節。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·昭公五年』:“是儀也,不可謂禮。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>禮所以守其國,行其政令,無失其民者也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐崔致遠『請巡幸江淮表』:“振盛儀於歸闕,告休績於登封。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『宋史·儀衛志一』:“文謂之儀,武謂之衛。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>一以明制度,示等威;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
一以愼出入,遠危疑也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸汪琬『王敬哉先生集序』:“至於禮樂,又往往有其義而不知習其儀,有其器而不知名其物。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>郭沫若『創造十年續編』五:“開會如儀,通過了好些議程。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.禮制;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
法規。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『荀子·正論』:“故諸夏之國,同服同儀;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
蠻夷戎狄之國,同服不同制。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王念孫『讀書雜志·荀子六』“同儀”:“楊注曰:‘儀謂風俗也。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>念孫案:風俗不得謂之儀,儀謂制度也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢揚雄『解嘲』:“叔孫通起於枹鼓之間,解甲投戈,遂作君臣之儀,得也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐段成式『酉陽雜俎·金剛經鳩異』:“<僧惟恭>不拘僧儀,好酒多是非,爲衆僧所惡。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋蘇軾『奏告永裕陵祝文』:“國家推本漢儀,立郡國之廟;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
參用唐制,就佛老之祠。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸黃遵憲『不忍池晩遊』詩之六“不掛當時黑刀食”自注:“舊時士大夫皆佩雙刀,宴飲時則懸於壁,今廢此儀矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.儀物,用於禮儀的器物。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>元趙孟頫『敕建大興寺碑奉懿旨撰』:“迺若鐵石、瓴甓、髹丹、堊墁之物,像繪、旛蓋、函度、鍾磬之儀,費皆時給。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸全祖望『明太傅張公神道碑』:“荒山野塚,非有石麟、辟邪、翁仲之儀也,非有墓田、丙舍之寄也,然則百成之惓惓於此,其亦重可感也!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.禮物。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋蘇軾『賜王宗暉生日禮物口宣制』:“受茲多儀,永錫難老。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸李漁『凰求鳳·心齋』:“領了尊席,盛儀決不敢收。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『紅樓夢』第二二回:“湘雲聽了,只得住下,又一面遣人回去,將自己舊日作的兩件針線活計取來,爲寶釵生辰之儀。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:賀儀、喪儀。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.匹配。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·鄘風·柏舟』:“髧彼兩髦,實維我儀,之死矢靡它。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>毛傳:“儀,匹也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.謂比配。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『文選·顏延之〈應詔讌曲水作詩〉』:“帝體麗明,儀辰作貳。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>劉良注:“<太子>匹辰極以爲副貳也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
8.弩上的描准部件。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『墨子·備高臨』:“<弩>有儀。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孫詒讓間詁:“謂爲表以發弩。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『淮南子·齊俗訓』:“夫一儀不可以爲發,一衣不可以出歲。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>儀必應乎高下,衣必適乎寒暑。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高誘注:“儀,弩招頭也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>射百發,遠近不可皆以一儀也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>於省吾『雙劍誃諸子新證·墨子四』“有儀”:“儀即弩機牙後之上出者,『夢溪筆談』所謂‘望山’。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>以儀爲準,可窺弦矢之高下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
9.古代觀測日影的表柱,以立木爲之。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『荀子·君道』:“儀正則景正。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王引之『經義述聞·爾雅上』“儀,榦也”引王念孫曰:“楨、翰、儀、榦,皆謂立木也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.儀器。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·律曆志中』:“詔書下太常,令史官以儀校天,課度遠近。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋蘇頌『新儀象法要·遊儀』:“其儀爲雙環,在三辰儀內。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:渾天儀;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
地球儀;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
測繪儀。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.取法;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
效法。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·周語下』:“王無亦鑑於黎苗之王,下及夏商之季,上不象天,而下不儀地。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉葛洪『抱朴子·臣節』:“儀蕭曹之指揮,羨張陳之奇畫。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>元揭徯斯『逸士陳君墓志銘』:“君娶王氏,爲婦爲母,內外皆儀之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>康有爲『〈人境廬詩草〉序』:“我儀其人歟,則吾鄕黃公度京卿其不遠耶!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
12.引申爲法,作爲准則。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『晏子春秋·外篇下一』:“博學不可以儀世,勞思不可以補民。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>張純一校注:“王云:‘言孔子博學而不可爲法於世。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐柳宗元『南嶽云峰寺和尙碑』:“<皇帝>乃命五嶽求厥元德,以儀於下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
13.表率;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
標准;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
准則。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『管子·任法』:“法者不可不恒也,存亡治亂之所從出;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
聖君所以爲天下大儀也,君臣上下貴賤皆發焉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>尹知章注:“君爲天下之儀表也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『藝文類聚』卷五三引『屍子』:“夫買馬不論足力,以白黑爲儀,必無走馬矣;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
買玉不論美惡,以大小爲儀,必無良寶矣;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
舉士不論才,而以貴勢爲儀,則伊尹管仲不爲臣矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孔子家語·入官』:“言之善者在所日聞,行之善者在所能爲。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>故君上者民之儀也,有司執政者民之表也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>元戴表元『祭徐母吳氏夫人文』:“有閨門貞淑之節,而能督飾孩稚,家儀塾範,與父師均。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
14.擬想;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
推測;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
忖度。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·周語下』:“儀之於民,而度之於群生。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>汪遠孫發正:“『說文』‘儀,度也。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>是‘儀’亦度也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『大戴禮記·四代』:“公曰:‘吾未能知人,未能取人。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>子曰:‘君何不觀器視才!’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>公曰:‘視可明乎?’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>子曰:‘可以表儀。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王引之『經義述聞·大戴禮記中』“可以表儀”:“案:儀,度也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>‘可以表儀’,謂可以其形於外者揆度之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·外戚傳·許皇后』:“公卿議更立皇后,皆心儀霍將軍女。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸和邦額『夜譚隨錄·某諸生』:“<諸生某>獨籠燭行僻衖中,相去一矢地外,有紅衣女子行其前,相略甚美,心儀之:曷追及一睹華容?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
15.古天子四輔之一。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『尙書大傳』卷二:“<古者>天子必有四隣,前儀後丞,左輔右弼。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>儀,一本作“疑”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
16.適宜。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·大學』:“『詩』云:‘殷之未喪師,克配上帝。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>儀監於殷,峻命不易。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“儀,宜也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『文選·束晳〈補亡詩序〉』之六:“『由儀』,萬物之生,各得其儀也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>李善注:“毛萇『詩傳』曰:‘儀,宜也。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸戴震『序劍』:“余聞君子之於物也,左之右之,維其儀之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
17.人民,百姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『隸釋·漢堂邑令費鳳碑』:“棃儀瘁傷,泣涕連漉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸王念孫『讀書雜志·漢隸拾遺』:“迺綏二縣,棃儀以康。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
18.來。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉顏延之『赭白馬賦』:“惟德動天,神物儀兮。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋葉紹翁『四朝聞見錄·皇甫眞人』:“后,大將子也,生於營中。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>生之日,有黑鳳儀於營前大黑石上。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>元劉詵『送范主一憲郞』詩:“翩翩鳳凰翎,終當儀九天。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明竹癡居士『齊東絕倒』第一出:“經年巡海內,夙夜亮天工,允執其中,瑞應儀庭鳳。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
19.通“娥”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“儀皇”、“儀景”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
20.姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢有儀長孺。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>見『後漢書·馬援傳』。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●儀】