豐碩 發表於 2013-1-20 20:09:15

【漢語大詞典●伍】

<P align=center>【漢語大詞典●伍】<p><br>
①[wǔㄨˇ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』疑古切,上姥,疑。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.古代軍隊編制單位。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>士兵五名編爲一伍。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·夏官·諸子』:“合其卒伍,置其有司。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“軍法百人爲卒,五人爲伍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋李如箎『東園叢說』卷上:“周家鄕遂之制,兵寓其中……其兵制則五人爲伍,比與隣之夫也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>陶成章『浙案紀略·濮振聲傳』:“其軍制與洪門各會黨有異,以五人爲伍,有伍長。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.古代民戶編制單位。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>五家編爲一伍。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·襄公三十年』:“田有封洫,盧井有伍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>杜預注:“使五家相保。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢荀悅『漢紀·文帝紀下』:“古之制邊縣,以備敵也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>使五家爲伍,伍有長。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋葉適『法度總論三·役法』:“其勢宜使什、伍、比、閭、里、黨而後達於縣令,則擇其人而爲保正副者,正所以親切於民,服習其小爭而無使至於大鬪。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.古代兵車單位。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>以一百二十五乘爲伍,或以一百二十乘爲伍。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·夏官·司右』:“合其車之卒伍,而比其乘。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>賈公彦疏引司馬法曰:“以百二十五乘爲伍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·昭公元年』:“兩於前,伍於後。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“服虔引司馬法云:五十乘爲兩,百二十乘爲伍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.隊列;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
行列。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孟子·公孫丑下』:“子之持戟之士,一日而三失伍,則去之否乎?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>趙岐注:“一日三失其行伍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·外戚世家』:“太后出宮人以賜諸王,各五人,竇姬與在行中。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>竇姬家在淸河,欲如趙近家,請其主遣宦者吏:‘必置我籍趙之伍中。’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宦者忘之,誤置其籍代伍中。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>南朝梁劉勰『文心雕龍·總術』:“若夫善弈之文,則術有恒數,按部整伍,以待情會,因時順機,動不失正。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.泛指軍隊。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐劉禹錫『唐故中書侍郞平章事韋公集』:“公在伍中,出爲開州刺史。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸顧炎武『軍制論』:“久安弛備,政圮伍虛。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:入伍。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.指士兵。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋嶽飛『乞出師劄』:“去秋臣兵深入陝洛,而在寨卒伍有飢餓閃走,故臣急還,不遂前功。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸吳熾昌『客窗閑話初集·某駕長』:“壯士之力,天下無敵,盍不入營爲伍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.同伙,同伴。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·淮陰侯列傳』:“信出門,笑曰:‘生乃與噲等爲伍。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>北齊顏之推『顏氏家訓·終制』:“吾年十九,値梁家喪亂,其間與白刃爲伍者,亦常數輩;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
幸承餘福,得至於今。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸龔自珍『縱難送曹生』:“天下範金、摶垸、削楮、揉革、造木几,必有伍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>郭小川『靑松歌』:“而靑松啊,決不與野草閑花爲伍!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
8.結爲同伙;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
排爲同列。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋王安石『韓信』詩:“當時噲等何由伍,但有淮陰惡少年。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>秋瑾『吊屈原』詩:“傷哉九畹蘭,下與群草伍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>葉聖陶『窮愁』:“見阿松亦鐵索郞當,伍於罪犯,心大異,馳赴阿松母所,白所見。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
9.量詞。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>多用於軍事人員。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明陳汝元『金蓮記·焚券』:“十萬伍雄兵飛將,皆能略地攻城。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>三千員猛士謀臣,豈但如雲似雨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>春秋楚有伍奢。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>見『左傳·昭公十九年』。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.通“五”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『易·繫辭上』:“參伍以變。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“參,三也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
伍,五也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·律曆志上』作“參五以變”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·齊語』:“聖王之治天下也,參其國而伍其鄙。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>韋昭注:“伍,五也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●伍】