豐碩 發表於 2013-1-17 23:27:45

【漢語大詞典●卒】

<P align=center>【漢語大詞典●卒】<p><br>
①[zúㄗㄨˊ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』臧沒切,入沒,精。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
亦作“卆”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.步兵。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>后泛指士兵。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·高祖本紀』:“以故漢王得與數十騎出西門遁……諸將卒不能從者,盡在城中。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『元和聖德詩』:“爰命崇文,分卒禁禦;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
有安其驅,無暴我野。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>柯崗『劉帥印象記』:“軍隊是黨和人民的,我沒有一兵一卒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.舊時被征調服徭役的人。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·孝武本紀』:“使二卿將卒塞決河,河徙二渠,復禹之故跡焉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·溝洫志』:“孝文時河決酸棗,東潰金隄,於是東郡大興卒塞之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>范文瀾蔡美彪等『中國通史』第二編第二章第四節:“在鐵官里勞動的人有徒,有卒……卒是定期服徭役的民人。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.指一般差役。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:走卒、獄卒。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.春秋時齊國居民的編制,三百家爲一卒。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·齊語』:“制鄙三十家爲邑,邑有司;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
十司爲卒,卒有卒帥。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.春秋時軍隊的編制,以一百人或二百人爲卒。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·地官·小司徒』:“五人爲伍,五伍爲兩,四兩爲卒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·昭公三年』:“公乘無人,卒列無長。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>杜預注:“百人爲卒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>齊國二百人爲卒。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·齊語』:“四里爲連,故二百人爲卒,連長帥之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.春秋時軍隊中二十五人的指揮者。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『逸周書·武順』:“卒必力……卒不力,無以承訓。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔晁注:“卒,二十五人之帥,故以勇力爲之也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
卒②[zúㄗㄨˊ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』子聿切,入術,精。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
亦作“卆”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.盡;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
完畢。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·邶風·日月』:“父兮母兮,畜我不卒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄箋:“卒,終也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·魏公子列傳』:“語未及卒,公子立變色,告車趣駕歸救魏。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉葛洪『抱朴子·內篇序』:“考覽奇書,既不少矣,率多隱語,難可卒解。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸黃宗羲『進士心友張君墓志銘』:“里中有講經會,君帖帖坐諸生下,恐不卒得聞。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>郁達夫『沉淪』:“那時候他已在縣立小學卒了業,正在那里換來換去的換中學堂。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.末尾;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
結局。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『論語·子張』:“有始有卒者,其惟聖人乎!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>三國魏曹丕『善哉行』:“寥寥高堂上,涼風入我室,持滿如不盈,有德者能卒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸惲敬『羅坊鄕塾記』:“官則其情易疎,私則其法易紊,豈可不思其卒哉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.終於,最后。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『晏子春秋·內篇雜下二二』:“晏子使晉,景公更其宅,反則成矣。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>既拜,迺毀之……卒復其舊宅。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孟子·盡心下』:“晉人有馮婦者,善搏虎,卒爲善士。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·孫武列傳』:“忌數與齊諸公子馳逐重射……既馳三輩畢,而田忌一不勝而再勝,卒得王千金。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋陸遊『老學庵筆記』卷六:“予是日迫赴太守宇文袞臣約飯,不能盡記,後卒不暇再到,至今以爲恨。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>沈鈞儒『洪深〈申屠氏〉序言』:“主要或次要之點,數幕后忽然失去,如『人心』片嬰兒被妹抱歸后,卒不復見,亦其一例。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.停止。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『儀禮·士昏禮』:“三飯卒食,賛洗爵酌。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“卒,已也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·奔喪』:“三日五哭卒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“卒,猶止也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.古代指大夫死亡,后爲死亡的通稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·曲禮下』:“天子死曰崩,諸侯曰薨,大夫曰卒,士曰不祿,庶人曰死。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·魏世家』:“晉獻公卒,四子爭更立,晉亂。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>南朝梁劉勰『文心雕龍·誄碑』:“逮尼父卒,哀公作誄,觀其憖遺之切,嗚呼之歎,雖非叡作,古式存焉。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>魯迅『且介亭雜文·韋素園墓記』:“君以一九又二年六月十八日生,一九三二年八月一日卒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.通“崒”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高峻。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·小雅·漸漸之石』:“漸漸之石,維其卒矣;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
山川悠遠,曷其沒矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄箋:“卒者崔嵬也,謂山巔之末也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高亨注:“卒,借爲崒,危而高也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
卒③[cùㄘㄨˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』倉沒切,入沒,淸。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
亦作“卆”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
突然。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>后多作“猝”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孟子·梁惠王上』:“<梁襄王>卒然問曰:‘天下惡乎定?’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·李將軍列傳』:“李廣軍極簡易,然虜卒犯之,無以禁也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>三國魏曹植『吁嗟篇』詩:“卒遇回風起,吹我入雲間。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周書·文帝紀下』:“竇泰卒聞軍至,惶懼,依山爲陣,未及成列,太祖縱兵擊破之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋嶽珂『桯史·劉蘊古』:“藴古素謂廟議咸許其來也,意得甚,卒聞此語,大駭失色。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
卒④[cuìㄘㄨㄟˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『集韻』取內切,去隊,淸。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.通“倅”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>副職。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·燕義』:“古者周天子之官,有庶子官。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>庶子官職諸侯卿大夫士之庶子之卒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>陸德明釋文:“卒,依注音倅……副也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.通“萃”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>聚集。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『管子·宙合』:“必有不可識慮之然,將卒而不戒。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>章炳麟『序種姓上』:“亞西亞人卒居商邑,未聞其歸也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
卒⑤[zuóㄗㄨㄛˊ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『集韻』昨律切,入術,從。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
通“捽”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
爭斗。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『荀子·王制』:“偃然案兵無動,以觀夫暴國之相卒也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>梁啟雄簡釋引兪樾:“卒當作‘捽’。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●卒】