豐碩 發表於 2013-1-13 22:50:13

【漢語大詞典●年】

<P align=center>【漢語大詞典●年】<p><br>
①[niánㄋㄧㄢˊ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『廣韻』奴顛切,平先,泥。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
亦作“秊”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
1.谷熟。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『說文·禾部』:“年,穀熟也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『春秋·桓公三年』:“有年。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>穀梁傳:“五穀皆熟,爲有年也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.一年中莊稼的收成,年成。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『新唐書·戴胄傳』:“七月以來,霖潦未止,濱河南北,田正洿下,年之有亡未可知。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『淸平山堂話本·合同文字記』:“因爲年歉,來俺家趁熟。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“年饑”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.時間單位。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>地球繞太陽一周的時間,即太陽年,一年爲365日5時48分46秒。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>而現行曆法(陽曆)規定平年三百六十五日,每四年有一個閏年,增加一日,有三百六十六日。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>我國古代稱之爲歲,初定爲三百六十六日,后經實測改進爲三百六十五日又四分之一,即『史記·曆書』所載『曆術甲子篇』的數據。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參閱『史記·曆書』“大餘五”司馬貞索隱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.指朔數。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>即我國的農曆,平年爲十二個朔望月,閏年爲十三個朔望月。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·春官·大史』:“正歲年以序事。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“中數曰歲,朔數曰年。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>中、朔大小不齊,正之以閏,若今時作曆日矣。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『禮記·月令』:“<孟春三月>先立春三日,大史謁之天子。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐孔穎達疏:“中數者,謂十二月中氣一周,總三百六十五日四分之一,謂之一歲。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>朔數者,朔十二月之朔,一周,謂三百五十四日,謂之爲年。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>此是歲年相對,故有朔數中數之別。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>按:中數之歲指太陽年,朔數之年爲陰曆年。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>我國農曆實爲陰陽合曆,故平年爲十二個朔望月,而另設閏年爲十三個朔望月,以十九年七閏調節之。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>以冬至爲歲首,以正月朔爲年首。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>我國曆史紀年,都是用朔數,辛亥革命后才采用陽曆。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.年節。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋陳師道『早春』詩:“度臘不成雪,迎年遽得春。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸曹寅『蒼翠庵看梅』詩:“蓓蕾迎年破,雙株隔院開。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:過年;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
新年;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
拜年。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.用以指有關年節用的物品。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“年糕”、“年貨”、“年畫”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.每年的。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>參見“年會”、“年鑑”、“年産量”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
.指科舉時代同年登科的關系。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>見“年兄”、“年伯”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
.年代。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉左思『魏都賦』:“雖則衰世,而盛德形於管絃。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>雖踰千祀,而懷舊藴於遐年。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐杜甫『寄題江外草堂』詩:“經營上元始,斷於寶應年。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.日期,指某一確定時間。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋王安石『省兵』詩:“擇將付以職,省兵果有年。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.歲月,泛指時間。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『文選·曹植〈求自試表〉』:“使名掛史筆,事列朝榮,雖身分蜀境,首懸吳闕,猶生之年也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>李善注:“傅武仲『與荊文姜書』曰:‘雖死之日,猶生之年。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
12.指生活,生計。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明高明『琵琶記·義倉賑濟』:“嗟命薄,歎年艱,含羞忍淚向人前,猶恐公婆懸望眼。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
13.年紀,歲數。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·襄公九年』:“公送晉侯。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉侯以公宴於河上,問公年,季武子對曰:‘會於沙隨之歲,寡君以生。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>三國魏嵇康『與山巨源絕交書』:“女年十三,男年八歲,未及成人。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋王禹偁『誡諸王詔』:“朝謁之暇,友悌爲娛,以德以年,雍雍穆穆。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王統照『讀〈易〉』:“記得當我的年十一歲時……我們的讀書聲與窗前腊梅葉子沙沙響的聲音互相唱答。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
14.歲。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>計算年齡的單位,今皆用歲。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·孝和孝殤帝紀』:“賜所過二千石長吏以下、三老、官屬及民百年者錢布,各有差。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐元稹『河南元君墓志銘』:“而季父侍御使府君捐館,予伯兄由官阻於蔡,叔、季皆十年而下,遺其家唯環堵之宮耳。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
15.一生中按年齡劃分的階段。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>魏曹植『求自試表』:“終軍以妙年使越,欲得長纓,占其王,羈致北闕。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>南朝宋袁淑『效古』詩:“勤役未云已,壯年徒爲空。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>廼知古時人,所以悲轉蓬。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>如:童年,幼年,少年,靑年,中年,老年。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
16.壽命,一生的歲數。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『莊子·秋水』:“年不可舉,時不可止。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>成玄英疏:“夫年之壽夭,時之賒促,出乎天理,蓋不由人,故其來也不可舉之而令去,其去也不可止而令住。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『閔己賦』:“惡飲食乎陋巷兮,亦足以頤而保年。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明歸有光『孟子敘道統而不及周公顏子』:“論顔子者往往有異說焉,則以其年之不永,遺言之不見,造詣之未極也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
17.特指長壽。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『宋書·謝莊傳』:“家世無年,亡高祖四十,曾祖三十二,亡祖四十七,下官新歲便三十五,加以疾患如此,當復幾時見聖世?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
18.古代察舉人物標准之一。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『管子·君臣下』:“其選賢遂材也,舉德以就列,不類無德;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
舉能以就官,不類無能;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
以德掩勞,不以傷年。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>尹知章注:“苟其德雖年未至,而亦將用之,不以年少爲之傷也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『淸史稿·選舉志六』:“京察以子卯午酉歲,部院司員由長官考覈,校以四格,懸‘才、守、政、年’爲鵠。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
19.姓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
年②[nìnɡㄋㄧㄥˋ]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
[『集韻』乃定切,去徑,泥。]</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
通“佞”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
『十六經·成法』:“夫是故毚民皆退,賢人減退,五邪乃逃,年辯乃止。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『大戴禮記·公符』:“使王近於民,遠於年。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>年,『說苑·脩文』引作“佞”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>按:朱駿聲『說文通訓定聲·坤部』:“年,假借爲佞。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●年】