豐碩 發表於 2013-1-10 23:56:20

【漢語大詞典●五德】

<P align=center>【漢語大詞典●五德】<p><br>
1.古代陰陽家把金、木、水、火、土五行看成五德,認爲曆代王朝各代表一德,按照五行相克或相生的順序,交互更替,周而復始。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『史記·張丞相列傳』:“推五德之運,以爲漢當水德之時,尙黑如故。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『文選·班固<典引>』:“肇命民主,五德初始。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>蔡邕注:“五德,五行之德。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>自伏羲已下,帝王相代,各據其一行。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>始於木,終於水,則復始也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐張說『應制和千秋節』詩:“五德生王者,千齡啓聖人。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.指人的五種品德。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>謂溫、良、恭、儉、讓。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『論語·學而』“夫子溫良恭儉讓以得之”何晏集解引漢鄭玄曰:“言夫子行此五德而得之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.指人的五種品德。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>謂智、信、仁、勇、嚴。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孫子·始計』“將者,智信仁勇嚴也”三國魏曹操注:“將宜五德備也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐王維『謝集賢學士表』:“固當宣其五德,列在四科。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>趙殿成箋:“『新論』:五德者,智、信、仁、勇、嚴也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.比喩物的五種特征。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>古謂玉有仁、智、義、禮、信五德。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『詩·秦風·小戎』“言念君子,溫其如玉”漢鄭玄箋:“玉有五德。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏引『聘義』:“君子比德於玉焉;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
溫潤而澤,仁也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
縝密以栗,知也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
廉而不劌,義也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
垂之如墜,禮也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
孚尹旁達,信也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.比喩物的五種特征。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>古謂雞有文、武、勇、仁、信五德。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『韓詩外傳』卷二:“君獨不見夫雞乎?</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG> 首戴冠者,文也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
足傅距者,武也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
敵在前敢鬭,勇也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
得食相告,仁也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
守夜不失時,信也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>雞有此五德,君猶日瀹而食之者,何也!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐白居易『池鶴八絕句·雞贈鶴』:“一聲警露君能薄,五德司晨我用多。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.比喩物的五種特征。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>古謂蟬有文、淸、廉、儉、信五德。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>晉陸雲『寒蟬賦』:“夫頭上有繡,則其文也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
含氣飲露,則其淸也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
黍稷不食,則其廉也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
處不巢居,則其儉也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
應候守節,即其信也……邁休聲之五德,豈鳴雞之獨珍。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.東、西、南、北、中五方種的五色谷物。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·郊祀志下』:“耕耘五德,朝種暮穫。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>顏師古注引晉灼曰:“五德東方甲,南方丙,西方庚,北方壬,中央戊。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>種五色禾於此地爲耕耘也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●五德】