豐碩 發表於 2013-1-8 21:52:39

【漢語大詞典●上下】

<P align=center>【漢語大詞典●上下】<p><br>
1.高處和低處;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
上面和下面。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『孟子·告子上』:“孟子曰:‘水信無分於東西,無分於上下乎?’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋范仲淹『嶽陽樓記』:“至若春和景明,波瀾不驚,上下天光,一碧萬頃。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『老殘遊記』第二回:“一片白花映著帶水氣的斜陽,好似一條粉紅絨毯,做了上下兩個山的墊子,實在奇絶。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
2.指天地。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『楚辭·天問』:“遂古之初,誰傳道之?</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG> 上下未形,何由考之?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『後漢書·陳寵傳』:“方今聖德充塞,假於上下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>李賢注:“上下,天地也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『南史·宋武帝少帝紀論』:“宋武地非齊晉,衆無一旅,曾不浹旬,夷凶剪暴,誅內淸外,功格上下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>魯迅『墳·人之曆史』:“如中國古說,謂盤古辟地,女媧死而遺骸爲天地,則上下未形,人類已現,冥昭瞢暗,安所措足乎?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>亦指天神和地神。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
3.指天神和地神。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·召誥』:“毖祀於上下,其自時中乂。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔傳:“爲治當愼祀於天地。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“舉天地則百神之祀皆愼之也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋蘇軾『徐州祈雨靑詞』:“事神不恭,獲戾於上下,臣等實有罪。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
4.指天神和人物。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『國語·周語上』:“夫王人者,將導利而布之上下者也,使神人百物無不得其極。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>韋昭注:“上謂天神,下謂人物也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢司馬相如『封禪文』:“披藝觀之,天人之際已交,上下相發允答。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
5.指位分的高低,猶言君臣、尊卑、長幼。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『易·泰』:“上下交而其志同也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔穎達疏:“上,謂君也;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
下,謂臣也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·周官』:“宗伯掌邦禮,治神人,和上下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔傳:“和上下尊卑等列。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『呂氏春秋·論威』:“義也者,萬事之紀也。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>君臣上下親疏之所由起也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>高誘注:“上,長;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
下,幼。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『初刻拍案驚奇』卷三一:“你這起人不曉得事體,沒上下的!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>張天翼『兒女們』一:“一批小人,不知上下,不知好歹!”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
6.上等中的下等,即第三等。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『書·禹貢』:“厥土惟塗泥,厥田惟下中,厥賦上下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>孔傳:“田第八,賦第三。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·地理志上』:“田上下,賦中上。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>顏師古注:“田第三,賦第四。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>宋晁貫之『墨經·松』:“可揭而起,視之而明者,曰揭明松,品惟上下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
7.高低;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
優劣;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
勝負。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明沈德符『野獲編補遺·玩具·書畫學』:“宋制書畫二學……人主時出新意校試,以第其上下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『西遊記』第五二回:“這大聖撚著拳頭,來於洞口,駡道:‘腯潑怪物,快出來與你孫外公見個上下!’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
8.上首和下首。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『紅樓夢』第六三回:“掣此籤者,不便飲酒,只令上下兩家各飲一杯。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
9.謂從頭到腳。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『儒林外史』第二一回:“郭鐵筆接在手內,將眼上下把浦郞一看。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『兒女英雄傳』第十一回:“那掌櫃的聽了,把安公子上下一打量。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
10.猶言古今。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『漢書·敘傳下』:“篇章博舉,通於上下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>王先謙補注:“上下謂古今也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『兒女英雄傳』緣起首回:“縱橫九萬里,上下五千年,求其兒女英雄,英雄兒女,一身兼備的,也只見得兩個。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
11.猶言前后。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>漢王充『論衡·問孔』:“案賢聖之言,上下多相違,其文前後多相伐者,世之學者,不能知也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>明郞瑛『七修類稿·詩文一·各詩之始』引楊仲弘云:“凡作律詩,起處要平直,承處要舂容,轉處要變化,結處要淵永,上下要相聯,首尾要相應。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
12.猶左右。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>用在數量詞后,表示約數。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『兒女英雄傳』第三八回:“安公子纔得二十歲上下的一個美少年,巍然高坐受這班新貴的禮,大家看了,好不替他得意。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>老舍『趙子曰』第一:“天台公寓住著有三十上下位客人,雖然只有二十間客房。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
13.猶仰俯。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·春官·卜師』:“凡卜,辨龜之上下左右陰陽,以授命龜者,而詔相之。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>鄭玄注:“上,仰者也,下,俯者也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>賈公彦疏:“龜俯者靈,行頭低;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
仰者謝,行頭仰。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
14.猶言豊欠。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『周禮·地官·廩人』:“以歲之上下數邦用,以知足否。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>賈公彦疏:“上下即豊凶。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
15.猶言匹敵,差不多。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『與馮宿論文書』:“近李翺從僕學文,頗有所得……有張籍者,年長於翺,而亦學於僕,其文與翺相上下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸管同『讀<晏子春秋>』:“且劉向、歆、班彪、固父子,其識與太史公相上下,苟所見如今書多墨氏說,彼校書胡爲入之儒家哉?”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>魯迅『墳·文化偏至論』:“若其文化昭明,誠足以相上下者,蓋未之有也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
16.猶言周旋。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『左傳·定公四年』:“<楚>左司馬戌謂子常曰:‘子沿漢而與之上下,我悉方城外以毀其舟。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐韓愈『劉統軍碑』:“公爲陳方,應變爲械,與之上下,寇無所賴,遂至遁敗。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>淸曾國藩『金陵湘軍陸師昭忠祠記』:“九帥乃分兵守東梁山,而遣南桂與朱洪章、羅洪元輩力扼此關,夾河而與之上下。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
17.六朝及隋唐時代對父母的尊稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『宋書·孝義傳·郭原平』:“今歲過寒,而建安緜好,以此奉尊上下耳。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『南史·劉瓛傳』:“又上下年尊,益不願居官次,廢晨昏也。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>唐顏師古『匡謬正俗·上下』:“凡言上下者,猶稱尊卑,惣論也……而江南士俗近相承,與人言議及書翰往復者,皆指父母爲上下,深不達其意耳。”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
18.宋元以后對公差的尊稱。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『水滸傳』第三九回:“戴宗坐下,只見個酒保來問道:‘上下打幾角酒?</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG> 要甚麽肉食下酒?’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『古今小說·宋四公大鬧禁魂張』:“只見點茶的老子,手把粥椀出來道:‘衆上下少坐,宋四公教我買粥,喫了便來。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>『二刻拍案驚奇』卷一:“衆僧見住持被縛,大家走將攏來,說道:‘上下不必粗魯,本寺是山塘王相府門徒,等閒也不受人欺侮。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>
19.舊時請問尊長名字,也稱“上下”。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>猶言上一字,下一字。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>田漢京劇『白蛇傳』第九場:“許:‘請問老師父上下?’</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>法:‘老僧法海。’”</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>

頁: [1]
查看完整版本: 【漢語大詞典●上下】