豐碩 發表於 2012-11-22 04:25:18

【徐光啟】

<P align=center><STRONG><FONT size=5>【<FONT color=red>徐光啟</FONT>】</FONT></STRONG></P>&nbsp;<P><STRONG>HsüKuangchi,Paul</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>【辭書名稱】教育大辭書</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>近代史上,西洋科學輸入我國,始於明萬曆中葉。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>盛於康熙朝,至乾隆而中絕。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>在這期間傳布天文學和各種科學最著名者是利瑪竇、湯若望和南懷仁。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>輔佐者,有徐光啟和李之藻等。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>徐光啟是我國歷史上傑出的農學家,近代科學先驅者,和愛國的政治家以及虔誠的天主教教友。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>他有許多偉大的特點,使人懷念和景仰!</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>徐光啟字子先,號玄扈,嘉靖四十一年三月二十日(1562年4月24日)生於上海。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>萬曆九年(1581)二十歲,考中金山衛秀才。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>萬曆十六年(1588)二十七歲,和同鄉董其昌、張鼐、陳繼儒到太平府應鄉試,沒有考中。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>萬曆二十三年(1595)在韶州教書時,遇到天主教耶穌會士郭居靜(LazareCattaneo),開始和天主教有了接觸,也對西洋科學,尤其輿地學留下深刻的印象,萬曆二十五年(1597)舉鄉試第一。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>二十七年(1599)到南京向利瑪竇問道。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>越三年,又來南京向耶穌會士討論教理,後由羅如望(JohndeRoha)手,受洗入教,時為萬曆三十一年(1603),聖名保祿(Paul)。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>次年(1604)四十三歲時進士及第,改翰林院庶吉士,上試〔安邊禦虜疏〕和試〔漕河議〕。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>開始和利瑪竇探究天文、地理、哲學、水利、理科、曆算等學術,「努力鑽研、重實驗、客觀化」。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>他希望運用研究的成果,以科學造福社會並捍衛國家。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>萬曆三十四年(1606)秋,開始和利瑪竇同譯〔幾何原本〕,翌年(1607)完成首六卷。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>此外又協助龐迪我(DidacedePantoja)著〔七克〕七卷。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>以上兩書都收入〔四庫全書〕。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>三十五年(1607),丁父喪,回上海,萬曆三十八年(1610)聞利瑪竇逝世,返回北京,復原任翰林院庶吉士供職。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>天啟三年(1623)擢禮部右侍郎。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>五年(1625),遭到魏忠賢黨羽智鋌的彈劾,落職閑居,返回上海,開始撰寫〔農政全書〕,並且撰成〔景教堂碑記〕一文。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>崇禎元年(1628)三月十日,詔徐光啟起補原職(禮部右侍郎兼翰林院侍讀學士,協理詹事府事。)</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>八月充經筵講官。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>舊曆十二月,以日講敘勞,加太子賓客,充纂修熹宗實錄副總裁。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>崇禎二年(1629)五月,升禮部左侍郎,理部事。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>不久陞本部尚書。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>這時崇禎皇帝,因為日蝕失驗,欲罪臺官。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>光啟奏言:「臺官測候本郭守敬法,元時,嘗當食不食,守敬且爾,無怪臺官之失占。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>臣聞曆久必差,宜及時修正。」</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>帝從其言,詔西洋人龍華民(NicolasLongobardi)、鄧玉函(JohnTerrenz)、羅雅各(JamesRho)等推算曆法,光啟為監督。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>崇禎四年(1631)光啟七十歲,三月充廷試讀卷官;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>六月任考庶吉士讀卷官。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>這年兩次進〔曆書〕四十四卷,和圖一折。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>五年(1632)五月二十二日,光啟進呈第三次〔曆書〕三十卷,六月(舊曆54日)以禮部尚書兼東閣大學士為相,入閣參預機務。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>六年(1633)八月二十七日,思宗提陞光啟為太子太保,禮部尚書兼文淵閣大學士,蔭一子中書舍人。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>不久又進光祿大夫左柱國,追贈曾祖以下太子太保。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>光啟雖「負經濟才,有志用事,及柄用已老,值周延儒、溫體仁擅政,不能有所建向」。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>崇禎六年(1633),舊曆十月七日卒。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>贈少保諡文定。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>崇禎十四年(1641)辛已「公子驥,倩教士潘國光(FrancisBrancati),行禮葬於肇嘉濱北原之阡,距城十餘里,今徐家匯是」。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>崇禎十二年(1639)巳卯,光啟的〔農政全書〕六十卷,平露堂本,由都察院右僉都御史張國維序刻問世。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>十六年(1643)癸未,〔農政全書〕由爾斗進呈皇帝「奉旨有『忠謨久驗,朕深追念不忘』之語加贈太保」。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>這版本共有六十卷三十冊,三函,每頁九行,二十字。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>徐光啟和利瑪竇經常相聚的日子不長。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>利瑪竇逝世後,徐光啟繼續向其他耶穌會在華西洋傳教士學習歐洲科學知識。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>譬如曾向熊三拔(SabbatinodeUrsis)學習水法,向湯若望等學習歐洲曆法,同時也向他們繼續學習天主教教義。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>他對天主教信仰進一步加深,終其一生,是一位篤信的教友。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>他認為天主教「必可補儒易佛」是值得注意的。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>徐光啟的著作和翻譯很多,目下我們能見到的,主要的有下列數種:1.宗教類:〔七克〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔靈言蠡勺〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔闢妄〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔諏諮偊編〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔耶穌像讚〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔聖母像讚〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔正道題綱〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔規誡箴贊〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔十誡箴贊〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔克罪七德箴贊〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔真福八德箴贊〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔哀矜十四端箴贊〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔景教堂碑記〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔擬覆竹窗天說〕等。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>2.曆算機械類:〔曆書〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔清臺奏章〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔平津圖說〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔日晷圖說〕,〔夜晷圖說〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔平渾日晷〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔九章算法〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔幾何原本〕六卷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔測量異同〕一卷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔勾股義〕一卷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔簡平儀說〕一卷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔山海輿地圖經解〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔考工記解〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔記星鼓車圖解〕等。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>3.農業水利類:〔農政全書〕六十卷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔農遺雜書〕五卷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔農輯〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔種棉花法〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔北耕錶〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔宜墾令〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔泰西水法〕六卷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔通漕類編〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔漕河評正〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔屯田疏稿〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔甘藷疏序〕等。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>4.政治軍事類:〔甲辰館課〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔端闈奏章〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔南官奏草〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔綸扉奏草〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔經闈講義〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔屯鹽疏〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔經國彙輯〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔兵事疏〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔海防考評〕,〔辨學章疏〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔敬陳講筵事宜以裨聖學政事疏〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔面對三則〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔徐氏庖言〕五卷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔兵事或問〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔選練百字括〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔選練條格〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔籌邊上下略〕等。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>5.文集及雜著:〔徐文定公集〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔徐文定公墨集〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔書牘〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔醫方考〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔序議〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔二十四則古塾書政〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔子史摘〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔四書參同〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔毛詩六帖〕六卷;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔芳蕤堂書藝〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔書法集〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔制彙〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔語類〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔淵源堂詩藝〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔草書類〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔詩篇〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔賦囿〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔方言轉注序跋〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔策議〕;</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔詩贊〕等。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>在這些著作中,無疑地流傳最廣和被人經常稱道的要算〔農政全書〕了,這本書在屯墾水利和荒政等建樹上,可說是我國農業科學的集大成。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>它網羅了我國舊有的和當時的農業著作、農民的生活經驗和技術,以及徐光啟的自己的許多有關種植經驗和生物科學的專門知識。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>不過這本書是未定稿,是光啟死後由陳子龍主編,刪訂並補充的,內容還有不少的缺點小疵。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>不過這些小疵並無損於〔農政全書〕的是一部科學上的偉大著作,以及它在中國農業科學發展史上的偉大貢獻。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>這部書在這個角度上是值得推崇。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG>〔明史〕卷二五一,〔列傳〕一三九,有徐光啟本傳,很簡明扼要。</STRONG></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>轉自:http://edic.nict.gov.tw/cgi-bin/tudic/gsweb.cgi?o=ddictionary
頁: [1]
查看完整版本: 【徐光啟】