我本善良 發表於 2012-8-31 21:05:45

【類經 卷十四 疾病類 六經病解159】

<STRONG></STRONG>
<P align=center><FONT size=5><STRONG>【<FONT color=red>類經 卷十四 疾病類 六經病解159</FONT>】</STRONG></FONT></P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P>
<P><STRONG></STRONG>&nbsp;</P><STRONG>(《素問‧脈解篇》全。本篇所解,大略皆出前章《經脈篇》之義,其中稍有不同者,蓋互為發明也,當並求之) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>太陽所謂腫腰 痛者,正月太陽寅,寅太陽也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(所謂者,引古經語也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>,尻臀也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>正月建寅,三陽月也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>三陽者,太陽也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>故足太陽病為腫腰 痛者,應正月三陽之候。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>音誰。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>正月陽氣出在上,而陰氣盛,陽未得自次也,故腫腰痛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(正月之候,三陽雖出,而時令尚寒,陰氣尚盛,陽氣未有次第,以陰勝陽,故腫腰 痛,正以足太陽之脈,挾脊 抵腰貫臀也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>病偏虛為跛者,正月陽氣凍解地氣而出也,所謂偏虛者,冬寒頗有不足者,故偏虛為跛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(正月東風解 凍,陽氣尚微,足太陽病有或左或右偏虛為跛者,應三陽不足於下也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>足太陽下行之脈,循髀 下出外踝之後,故有是証。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>跛,補火切。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂強上引背者,陽氣大上而爭,故強上也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(太陽之脈下項挾背,若陽氣大上而爭,則與三陽之氣上升者同,故為強上引背也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂耳鳴者,陽氣萬物盛上而躍,故耳鳴也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(太陽支者,從巔至耳上角,陽邪上盛,故為耳鳴也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂甚則狂巔疾者,陽盡在上而陰氣從下,下虛上實,故狂巔疾也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(巔,癲同。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>按前章《經脈篇》足太陽經條下作癲,蓋古所通用也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂甚者,言陽邪盛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陽邪實於陽經,則陽盡在上,陰氣在下,上實下虛,故當為狂癲 之病。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂浮為聾者,皆在氣也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(陽實於上,則氣壅為聾,亦以其脈至耳也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂入中為喑者,陽盛已衰,故為喑) 也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(聲由氣發,氣者陽也,陽盛則聲大,陽虛則聲微。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>若陽盛已衰,故喑 不能言也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>喑音音。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>內奪而厥則為喑俳,此腎虛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(俳,廢也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>內奪者,奪其精也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>精奪則氣奪而厥,故聲喑於上,體廢於下。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>元陽大虧,病本在腎,腎脈上挾 舌本,下走足心,故為是病。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>俳音排,無所取義,誤也;當作痱,正韻音沸。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>少陰不至者,厥也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(此釋上文內奪而厥之義也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>少陰者,腎脈也,與太陽為表裡。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>若腎氣內奪,則少陰不至。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>少陰不至者,以陰虛無氣,無氣則陽衰,致厥之由也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>以上腰尻痛耳聾狂巔厥逆等義,俱出前章太陽經病條下。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>少陽所謂心脅痛者,言少陽盛也,盛者心之所表也,(少陽之脈下胸中,循脅裡,故心脅痛者,以少陽之邪盛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>然少陽屬木,木以生火,故邪之盛者,其本在膽,其表在心。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>表者,標也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>九月陽氣盡而陰氣盛,故心脅痛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(膽有相火,心有君火,火墓在戌,陽不勝陰,則心脅為痛,故應九月之氣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂不可反側者,陰氣藏物也,物藏則不動,故不可反側也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(陰邪凝滯,藏伏陽中,喜靜惡動,故反側則痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>上義出前章足少陽經病。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂甚則躍者,九月萬物盡衰,草木畢落而墮,則氣去陽而之陰,氣盛而陽之下長,故謂躍。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(九月萬物盡衰,草木畢落,是天地之氣去陽而之陰也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>人身之氣亦然,故盛於陰分則所長在下。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>其有病為跳躍者,以足少陽脈下出足之外側,陰復於上陽鼓於下也,故應九月之氣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陽明所謂洒洒振寒者,陽明者午也,五月盛陽之陰也,陽盛而陰氣加之,故洒洒振寒也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(五月陽氣明盛,故曰陽明。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>夏至一陰初生,加以陽極之候,故病洒洒振寒者,以陽明應五月之氣也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂脛腫而股不收者,是五月盛陽之陰也,陽者衰於五月,而一陰氣上,與陽始爭,故脛腫而股不收也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(足陽明脈下髀關,抵伏兔,下膝脛足跗,入中趾內間。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>若陰生於下,上與陽爭,則為脛腫而股不收,亦應五月一陰之氣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂上喘而為水者,陰氣下而復上,上則邪客於臟腑間,故為水也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(陽明土病,則不能製水。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>故陰邪自下而上,客於臟腑之間,乃化為水。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>水之本在腎,末在肺,標本俱病,故為上喘也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂胸痛少氣者,水氣在臟腑也,水者陰氣也,陰氣在中,故胸痛少氣也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(邪水之陰,非真陰也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陰邪在中,故為胸痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陰盛則陽衰,故為少氣,少氣則氣短而喘矣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂甚則厥,惡人與火,聞木音則惕然而驚者,陽氣與陰氣相薄,水火相惡,故惕然而驚也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(薄,氣相迫也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陰陽之氣,正則相和,邪則相惡。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陰邪薄於陽明,故惕然而驚也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂欲獨閉戶牖而處者,陰陽相薄也,陽盡而陰盛,故欲獨閉戶牖而居。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(陰邪盛則陽明氣衰,故欲靜也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂病至則欲乘高而歌,棄衣而走者,陰陽復爭而外並於陽,故使之棄衣而走也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(寒邪外並於陽,則身熱多躁,故棄衣而走。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>以上諸義,出前章足陽明經病。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂客孫脈則頭痛鼻鼽腹腫者,陽明並於上,上者則其孫絡太陰也,故頭痛鼻鼽腹腫也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(寒邪客於陽明,則在頭為痛,在鼻為鼽,在腹為腫。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>以陰氣上行而並於本經之孫絡,故為是病。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>太陰者,言陰邪之盛,非 陰經之謂也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>如上文所言者,皆指陰盛為邪,則此義可知。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>鼽音求。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>太陰所謂病脹者,太陰子也,十一月萬物氣皆藏於中,故曰病脹。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(陰極於子,萬物皆藏,故曰太陰子也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>太陰之經入腹,凡邪藏於中則病為脹,故應十一月之氣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂上走心為噫者,陰盛而上走於陽明,陽明絡屬心,故曰上走心為噫 也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(脾脈絡胃,故陰邪盛則上走於陽明。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陽明之正上通於心,故上走心為噫。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>按《九針論》《宣明五氣篇》俱曰心為噫。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>《口問篇》曰︰寒氣客於胃,厥逆從下上散,復出於胃,故為噫。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>此篇則兼而言之,蓋寒氣犯於心脾胃三經,俱能為噫 也。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂食則嘔者,物盛滿而上溢,故嘔也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(脾胃相表裡,胃受水穀,脾不能運,則物盛滿而溢,故為嘔。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂得後與氣則快然如衰者,十一月陰氣下衰而陽氣且出,故曰得後與氣則快然如衰也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(後謂大便,氣謂轉失氣,陽氣出則陰邪散,故快然如衰,一陽下動,冬至候也,故應十一月之氣。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>以上諸義出前章足太陰經病。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>少陰所謂腰痛者,少陰者腎也,十月萬物陽氣皆傷,故腰痛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(腰者腎之府,寒邪入腎則為腰痛。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>純陰在下,故應十月之氣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂嘔咳上氣喘者,陰氣在下,陽氣在上,諸陽氣浮,無所依從,故嘔咳上氣喘也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(陽根於陰,陰根於陽,互相倚也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>若陰中無陽,沉而不升,則孤陽在上,浮而不降,無所依從,故為嘔咳上氣喘也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>按前章列本節義於手太陰肺病條下,此則言於腎經,正以肺主氣,腎主精,精虛則氣不歸元,即無所依從之義。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂色色不能久立久坐,起則目KTKT 無所見者,萬物陰陽不定,未有主也,秋氣始至,微霜始下,而方殺萬物,陰陽內奪,故目KT KT 無所見也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(色色,誤也,當作邑邑,不安貌。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>秋氣至,微霜下,萬物俱衰,陰陽未定,故內無所主而坐起不常,目則KT KT 無所見。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>以陰肅陽衰。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>精氣內奪,故應深秋十月之候。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂少氣善怒者,陽氣不治,陽氣不治則陽氣不得出,肝氣當治而未得,故善怒,善怒者名曰煎厥。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(陽和不治,則肝氣多逆,不能調達,故善怒而為煎厥,所謂多陰者多怒也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>按︰煎厥一証,在本篇言陽虛陰盛,在《生氣通天論》言陰虛陽盛,可見煎厥有陰陽二証。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>詳本類前五。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂恐如人將捕之者,秋氣萬物未有畢去,陰氣少,陽氣入,陰陽相搏,故恐也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(陰氣,言腎氣也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陽氣,言邪氣也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陰氣將藏未藏而陽邪入之,陰陽相搏,則傷腎而為恐,故亦應秋氣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂惡聞食臭者,胃無氣,故惡聞食臭也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(胃無氣,胃氣敗也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>胃氣所以敗者,腎為胃關,腎中真火不足,不能溫養化原,故胃氣虛而惡聞食臭也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>此即前章飢不欲食之義。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>臭,許救、尺救二切。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂面黑如地色者,秋氣內奪,故變於色也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(色以應日,陽氣之華也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陰勝於陽則面黑色變,故應秋氣。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>此即前章面如漆柴之義。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂咳則有血者,陽脈傷也,陽氣未盛於上而脈滿,滿則咳,故血見於鼻也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(陽脈傷者,上焦之脈傷也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陽氣未盛於上而脈滿,則所滿者皆寒邪也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>蓋腎脈上貫肝膈入肺中,故咳則血見於口,衄則血見於鼻也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>以上諸義出前章足少陰經病。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>厥陰所謂 疝、婦人少腹腫者,厥陰者辰也,三月陽中之陰,邪在中,故曰 疝少腹腫也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(辰,季春也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>五陽一陰,陰氣將盡,故屬厥陰。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陰邪居於陽末,則為 疝少腹腫,故應三月之氣。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂腰脊痛不可以 仰者,三月一振,榮華萬物,一 而不仰也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(三月一振,陽氣振也,故榮華萬物。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>然余寒尚在。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>若陰氣或勝則陽屈, 而不仰,故病為腰脊痛,亦應三月之氣。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>,俯同,又音免。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂 癃疝膚脹者,曰陰亦盛而脈脹不通,故曰 癃疝也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(此復明癃疝腫脹之由,在陰邪盛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陰盛則陽氣不行,故為此諸証。) </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>所謂甚則嗌乾熱中者,陰陽相搏而熱,故嗌乾也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>(所謂甚者,應三月之陽盛也。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>陽邪盛則薄於陰分,故為嗌乾熱中等病。 </STRONG>
<P>&nbsp;</P><STRONG>上義出前章足厥陰經病。)</STRONG>
頁: [1]
查看完整版本: 【類經 卷十四 疾病類 六經病解159】